Οι αξίες των δασών και η ανάγκη διατήρησής τους
Τα δάση είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και την ευημερία μας. Εξαρτόμαστε από αυτά για τον αέρα που αναπνέουμε και το νερό που πίνουμε. Είναι περιοχές που μας βοηθούν να συνδεθούμε με τη φύση, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της σωματικής και ψυχικής μας υγείας, είναι δε καίριας σημασίας για τη διατήρηση ζωντανών ορεινών και αγροτικών κοινωνιών.
Διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο για τις κοινωνίες μας και την οικονομία: συμβάλλουν στη δημιουργία θέσεων εργασίας και αποτελούν πηγή προέλευσης τροφίμων, φαρμάκων, υλικών, καθαρού νερού και πολλών άλλων αγαθών. Τα δάση αποτελούν, εδώ και αιώνες, ακμάζουσα πηγή πολιτιστικής κληρονομιάς και κατασκευαστικής τέχνης, παράδοσης και καινοτομίας. Ο ρόλος τους, όσο σημαντικός και αν ήταν στο παρελθόν, θα είναι ακόμη πιο ουσιώδης για το μέλλον μας.
Ταυτόχρονα, τα δάση αποτελούν καταφύγια βιοποικιλότητας αφού αποτελούν τόπο φιλοξενίας και ενδιαίτημα για πλήθος ειδών. Αποτελούν φυσικό σύμμαχο για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την καταπολέμησή της. Η προστασία τους από το ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000 συμβάλλει στη διατήρηση και αποκατάστασή τους. Η προστασία των δασικών οικοσυστημάτων μειώνει επίσης τον κίνδυνο ζωονόσων και παγκόσμιων πανδημιών. Ως εκ τούτου, ένα υγιές μέλλον για τους ανθρώπους και τον πλανήτη εξαρτάται από τη διασφάλιση υγιών, ανθεκτικών δασών με βιοποικιλότητα όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο.
Παρά την επιτακτική αυτή ανάγκη, τα ευρωπαϊκά δάση υφίστανται αυξανόμενους κινδύνους, εν μέρει λόγω των φυσικών διεργασιών αλλά και λόγω της αυξημένης ανθρώπινης δραστηριότητας και πιέσεων. Στην Ελλάδα, αναφέρονται πιέσεις από ανθρώπινες δραστηριότητες παράνομες ή μη (π.χ. καταπατήσεις, εμπρησμοί, αλλαγές χρήσης, λαθροϋλοτομίες, λαθροθηρία, ατυχήματα, κ.λπ.), όσο και από τους διάφορους φυσικούς βιοτικούς και αβιοτικούς κινδύνους (ασθένειες, επιδημίες εντόμων, δασικές πυρκαγιές, κ.λπ.)
Για όλους τους παραπάνω λόγους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τα Δάση έως το 2030, με κεντρικό στόχο να βελτιώσει την κάλυψη και την κατάσταση των ευρωπαϊκών δασών και να ενισχύσει την προστασία, αποκατάσταση και προσαρμοστικότητά τους.
Η Ελλάδα, από το 2018 είχε υιοθετήσει την Εθνική Στρατηγική για τα Δάση με εικοσαετή χρονικό ορίζοντα. Το όραμα της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση είναι α) η ανάπτυξη και υιοθέτηση του μεσογειακού προτύπου δασοπονίας και β) η εξασφάλιση της αειφορίας και αύξηση της συνεισφοράς των δασικών οικοσυστημάτων στην οικονομία της χώρας μέσω της πολυλειτουργικότητας, της προσαρμοστικότητας και της ενίσχυσης του κοινωνικοοικονομικού τους ρόλου, υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής.
ΔΑΣΗ ΚΑΙ NATURA 2000
Το ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 στοχεύει στη διατήρηση σημαντικών τύπων βλάστησης (τύποι οικοτόπων) και ειδών καθώς και των ενδιαιτημάτων τους, οι οποίοι είναι ευρωπαϊκής σημασίας. Το δίκτυο Natura 2000 στην Ελλάδα περιλαμβάνει το 36% των δασών και δασικών εκτάσεων της χώρας, ενώ το χερσαίο του τμήμα καλύπτεται από δάση και δασικές εκτάσεις σε ποσοστό σχεδόν 60% (https://natura2000.eea.europa.eu/). Από το δίκτυο Natura 2000, προστατεύονται 28 δασικοί τύποι οικοτόπων ευρωπαϊκής σημασίας που απαντούν στην Ελλάδα. Άλλοι τέσσερις τύποι οικοτόπων ευρωπαϊκής σημασίας έχουν δασικό χαρακτήρα: τα δάση κουκουναριάς στις παράκτιες περιοχές, τα δάση κέδρου στις παραλιακές θίνες, τα δάση κέδρων στο εσωτερικό της χώρας και τα δάση με δάφνη.
Επιπλέον των παραπάνω, σε ορεινές δασικές περιοχές μπορεί να απαντούν και άλλοι τύποι οικοτόπων που προστατεύονται από το δίκτυο Natura 2000, που όμως, γιαυτή την καταγραφή δεν θεωρούνται ως δασικοί τύποι οικοτόπων, όπως τα ορεινά λιβάδια, οι ξηροθερμόφιλες διαπλάσεις, τα βραχώδη πρανή με χασμοφυτική βλάστηση κλπ.
Για τη διατήρηση και αειφορική διαχείριση των περιοχών του δικτύου Natura 2000, περιλαμβανομένων και των δασικών, λειτουργούν Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών που υπάγονται στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής.
Περισσότερες πληροφορίες για το δίκτυο Natura 2000 στην Ελλάδα
