Το Παγγαίο είναι ένας μεγάλος ορεινός όγκος της Ελλάδας, με υψηλότερη κορυφή το Μάτι (1.956 m) και πλήθος πηγών και ρεμάτων να βρίσκονται στην περιοχή. Με αρχική ονομασία «όρος Καρμάνιον» σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, μετονομάστηκε από τον Παγγαίο, γιο του θεού Άρη και της Κριτοβούλης, ο οποίος, μη μπορώντας να αντέξει τις τύψεις του για την αιμομιξία που άθελά του διέπραξε με την θυγατέρα του, αυτοκτόνησε στο όρος αυτό. Πρόκειται για μια μεγάλη ορεινή περιοχή με εκτεταμένα δάση οξιάς και καστανιάς και βοσκοτόπια σε μεγαλύτερο υψόμετρο. Χαρακτηρίζεται τόσο από περιοχές με πυκνή βλάστηση όσο και γυμνές περιοχές και απότομες χαράδρες. Στα βραχώδη μέρη του βουνού υπάρχουν γκρεμοί με σπάνια ενδημικά φυτά ή φυτά με περιορισμένη εξάπλωση στη Βαλκανική χερσόνησο.

To όρος Παγγαίο καθώς και η ευρύτερη περιοχή του, λόγω της αναγνωρισμένης οικολογικής αξίας του σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 με δύο περιοχές. Ειδικότερα, η περιοχή «Κορυφές Όρους Παγγαίου - Πηγαία Νερά Κεφαλαρίου Φιλίππων - Σπήλαιο Αρκουδοσπηλιά» προστατεύεται ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης για την αξία των τύπων οικοτόπων και των ειδών φυτών και ζώων που φιλοξενεί και η περιοχή «Όρος Παγγαίο και νότιες υπώρειές του» χαρακτηρίζεται ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την αξία της όσον αφορά τα πουλιά.

Στην περιοχή του όρους Παγγαίου έχουν χαρακτηρισθεί τα ακόλουθα δύο Καταφύγια Άγριας Ζωής:

• Παγγαίο όρος Δήμων Παγγαίου - Ελευθερούπολης - Πιερέων - Ορφανού
• Πέτρα Κορμίτσας Ηλιοκώμης (Ι. Μ. Εικοσιφοινίσσης)

Στα δάση του Παγγαίου αναπτύσσονται πλούσια δρυοδάση και στα μεγαλύτερα υψόμετρα, δάση οξιάς, αμιγή ή σε μίξη με υβριδογενή ελάτη, δρυ και καστανιάς. Ιδιαίτερης ομορφιάς είναι οι συστάδες σημύδας, με τον χαρακτηριστικό λευκό κορμό και τα κατακίτρινα φθινοπωρινά φύλλα, οι οποίες αποτελούν το νοτιότερο άκρο εξάπλωσης του είδους στη Βαλκανική χερσόνησο.

Από τους πρόποδες του βουνού και ως τα 800 m αναπτύσσεται μακία βλάστηση, δηλαδή θαμνώνες ή χαμηλά δέντρα με πουρνάρι, αριά, σχίνο, αγριελιά, γκορτσιά, κουμαριά, άρκευθο κ.ά. είδη. Λίγο ψηλότερα αναπτύσσονται δρυοδάση, στη σύνθεση των οποίων συμμετέχουν φράξοι και γαύροι. Στα μεγάλα υψόμετρα κυριαρχεί η καστανιά και η οξιά, είδος που μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τα 40 μέτρα σε ύψος. Στις κορυφές η δενδρώδης βλάστηση δίνει τη θέση της στα ποολίβαδα, τα οποία φιλοξενούν πολλά σπάνια και ενδημικά είδη φυτών. Καμπανούλες, παιώνιες, κενταύριες, φριτιλάριες, βιόλες, δίανθοι, νεραγκούλες, κυκλάμινα, ίριδες, κρόκοι, κολχικά και άλλα αγριολούλουδα καθιστούν το Παγγαίο έναν βοτανικό παράδεισο.

Στο Παγγαίο ζει μεγάλος αριθμός ζώων, με χαρακτηριστικά την καφέ αρκούδα, τον λύκο, το αγριογούρουνο, τη βίδρα, την αλεπού, το κουνάβι, τον λαγό, πολλά τρωκτικά, μυγαλές και νυχτερίδες. Χρυσαετοί, φιδαετοί, σταυραετοί, πετρίτες, μπούφοι, πέδρικες και πετροπέδρικες, χαλκοκουρούνες, αηδόνια, λιοστριτσίδες, γαϊδουροκεφαλάδες, λευκοπελαργοί και άλλα είδη, βρίσκουν ιδανικούς χώρους για τροφή, ξεκούραση και φώλιασμα.

Τα δάση επηρεάζονται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως η υπερβόσκηση, η υλοτομία, οι πυρκαγιές και το κυνήγι, οι οποίες δύναται να υποβαθμίσουν το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Η περιοχή έχει γίνει γνωστή στους κυνηγούς όλης της Ελλάδας για τα αγριογούρουνα που βρίσκονται στις πλαγιές του όρους και η κυνηγετική δραστηριότητα στο βουνό είναι έντονη. Οι συχνές πυρκαγιές, η διάνοιξη δασικών δρόμων, η υλοτομία και η ανεξέλεγκτη βοσκή των αιγοπροβάτων στην περιοχή, έχουν συντελέσει στην υποβάθμιση των ενδιαιτημάτων του. επίσης, λόγω του ύψους του, χρησιμοποιείται ως χώρος τοποθέτησης κεραιών αναμετάδοσης. Τέλος στην ευρύτερη περιοχή του βουνού παρατηρούνται και αρκετά λατομεία σχιστόλιθου, τα οποία επιφέρουν πρόσθετη επιβάρυνση στο τοπίο και τη βιοποικιλότητα.

Πριν από την επίσκεψη σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής.

• Χρήσιμοι σύνδεσμοι - Στοιχεία επικοινωνίας
• Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας: 199
• Υπηρεσία Επικοινωνιών Εκτάκτου Ανάγκης: 112
• Πυροσβεστική Υπηρεσία Ελευθερούπολης: Τηλ. 25920 23400 / 23401
• Δασαρχείο Καβάλας: Τηλ. 23133 09940, Email: das-kav@damt.gov.gr
• Δασαρχείο Σερρών: Τηλ. 23210 46262, Email: das-ser@damt.gov.gr
• Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Καβάλας: Τηλ. 251 3007492, https://www.eoskavalas.gr/
• Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας: https://www.efakav.gr/
• Εφορεία Αρχαιοτήτων Σερρών: https://www.culture.gov.gr/el/ministry/SitePages/viewyphresia.aspx?iID=1695