Δάση Δαδιάς – Λευκίμμης - Αισύμης
Η περιοχή αποτελεί τμήμα του νοτιοανατολικού άκρου της Ροδόπης. Πευκοδάση, δρυοδάση, λιβάδια, βραχώδεις σχηματισμοί, ρυάκια και θαμνώνες εναλλάσσονται και συνθέτουν ένα πολυποίκιλο τοπίο. Από τα ρέματα που διασχίζουν την περιοχή, ιδιαίτερης ομορφιάς, το Διαβολόρεμα, δημιουργεί μαιάνδρους και μικρά φαράγγια, ενώ κατά τόπους, το σκιάζει παρόχθια βλάστηση. Το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου είναι ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια αρπακτικών πουλιών σε όλη την Ευρώπη. Εδώ συναντώνται τρία από τα τέσσερα είδη γύπα της Ευρώπης (μαυρόγυπας, όρνιο και ασπροπάρης), με τον μοναδικό αναπαραγόμενο πληθυσμό Μαυρόγυπα στα Βαλκάνια. Ωστόσο, το καλοκαίρι του 2022 ξέσπασε μεγάλη πυρκαγιά στη Δαδιά. Η συνολική πληγείσα περιοχή κάλυπτε έκταση περίπου 45.000 στρεμμάτων. Οι ζώνες του Εθνικού Πάρκου που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν η Α2 με περίπου 26.000 καμένα στρέμματα, ενώ στην κρίσιμη ζώνη Α1 με τη μεγαλύτερη πυκνότητα παρουσίας θέσεων φωλεοποίησης του Μαυρόγυπα, η πυρκαγιά επηρέασε περίπου 4.600 στρέμματα.
Τα δάση Δαδιάς-Λευκίμμης-Αισύμης βρίσκονται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με το μεγαλύτερο τμήμα τους να εκτείνεται εντός του Δήμου Σουφλίου της Περιφερειακής Ενότητας Έβρου και τμήματα τους εντός των Δήμων Αλεξανδρούπολης της ίδιας Περιφερειακής Ενότητας και Αρριάνων της Περιφερειακής Ενότητας Ροδόπης.
Από τα χωριά Λεπτοκαρυά και Αισύμη στα νοτιοδυτικά, τη Λευκίμμη νοτιοανατολικά, το Μικρό και το Μεγάλο Δέρειο και την Αγριανή στα βόρεια, ως τα ελληνοτουρκικά σύνορα, η μεγάλη έκταση των δασών θεωρείται υψηλής οικολογικής σημασίας και αισθητικής αξίας.
Τα δάση βρίσκονται στο μέσο του Νομού Έβρου, βόρεια της Αλεξανδρούπολης, καλύπτοντας τις νοτιοανατολικές λοφώδεις απολήξεις του ορεινού όγκου της Ροδόπης. Τα πλησιέστερα στο «Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς-Λευκίμμης-Σουφλίου» χωριά είναι η Δαδιά, το Μεγάλο Δέρειο και η Λευκίμμη, ενώ η πλησιέστερη πόλη είναι το Σουφλί.
Το δάσος περιλαμβάνει το «Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς-Λευκίμμης-Σουφλίου» στα όριά του.
Τα δάση Δαδιάς- Λευκίμμης -Αισύμης λόγω της αναγνωρισμένης οικολογικής αξίας τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν ενταχθεί στο οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 και εκπροσωπούνται από τρεις περιοχές. Ειδικότερα η περιοχή με την ονομασία «Ορεινός Έβρος-Κοιλάδα Δερείου» έχει χαρακτηριστεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την αξία της σε είδη πουλιών και οι περιοχές με τις ονομασίες «Τρεις Βρύσες» και «Βουνά Έβρου-Ποταμός Λύρας-Σπήλαια Διδυμότειχου και Κεφαλόβουνου» προστατεύονται ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης για την αξία των τύπων οικοτόπων και των ειδών φυτών και ζώων που φιλοξενούν.
Στην περιοχή αυτήν έχουν κηρυχθεί τέσσερα Καταφύγια Άγριας Ζωής με τις εξής ονομασίες:
- Καλλιθέα - Τρεις Βρύσες Δήμων Αλεξανδρούπολης, Ορφέα, Σουφλίου
- Πουλιά (Μικρού Δερείου-Σουφλίου)
- Ζιώγα-Καλύβια (Δαδιάς-Σουφλίου)
- Δαδιά-Λυκόφως-Λευκίμμη.
Στα δάση της Δαδιάς-Λευκίμμης-Αισύμης ο επισκέπτης συναντά μεσογειακά κωνοφόρα και δρυοδάση. Στο μεγαλύτερο τμήμα της, η περιοχή καλύπτεται από δασική βλάστηση, η σύνθεση της οποίας είναι αποτέλεσμα της επίδρασης του κλίματος, της γεωμορφολογίας, των εδαφικών συνθηκών και της γειτνίασης με τον ποταμό Έβρο. Η βλάστηση συγκροτείται κυρίως από μαύρη πεύκη και τραχεία πεύκη σε μίξη με δρυς (βελανιδιές) και άλλα φυλλοβόλα είδη, όπως σφενδάμια, γάβρους, όστρυες καθώς και από θαμνώνες μακκίας βλάστησης. Κατά μήκος των ρεμάτων ευδοκιμούν συστάδες από πλατάνια, σκλήθρα, ιτιές, μαύρες λεύκες και αρμυρίκια.
Στο κέντρο και στα ανατολικά του Εθνικού Πάρκου συναντάμε δάση κωνοφόρων, στα οποία κυριαρχεί η τραχεία πεύκη και δευτερευόντως η μαύρη πεύκη, ενώ τα φυλλοβόλα, τα μικτά δάση και η μακκία βλάστηση καλύπτουν μικρή μόνο έκταση. Αντιθέτως, στα βόρεια και στα νοτιοδυτικά κυριαρχούν τα αμιγή δάση δρυός, τα οποία έχουν υποστεί έντονη υλοτομία στο παρελθόν. Στις ενδιάμεσες ζώνες συναντάμε μικτά δάση πεύκης-δρυός. Επίσης είναι συχνοί και οι σκληρόφυλλοι θάμνοι όπως η αγριοκουμαριά, το φυλλίκι, το ρείκι και η λαδανιά στα νοτιοδυτικά του Εθνικού Πάρκου.
Τέλος, κατά μήκος των ρεμάτων απαντούν συστάδες από πλατάνια, σκλήθρα, ιτιές, μαύρες λεύκες και αρμυρίκια.
Η χλωρίδα της περιοχής παρουσιάζει μεγάλη ποικιλότητα. Στο Εθνικό Πάρκο μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περισσότερα από 300 είδη φυτών. Από τα δασικά είδη, ξεχωρίζουν η τραχεία πεύκη, η μαύρη πεύκη, η χνοώδης δρυς, η απόδισκη δρυς. Συναντάμε ακόμη σφενδάμια, γάβρους, σκλήθρα, οστρυές, κουμαριές, πουρνάρια, αγριόκεδρα, φιλίκια, κ.ά. Ανάμεσα στις πόες, βρίσκουμε δύο είδη ενδημικά της Ελλάδας (Minuartia greuteriana και Onosma kittanae). Χαρακτηριστική επίσης παρουσία στα δάση έχουν και οι ορχιδέες, οι οποίες διακρίνονται από τα εντυπωσιακά τους άνθη.
- Τραχεία πεύκη (Pinus brutia)
- Μαύρη πεύκη (Pinus nigra)
- Χνοώδης δρυς (Quercus pubescens)
- Απόδισκος δρυς (Quercus petraea)
- Ορχιδέα (Himantoglossum jankae)
- Μινουάρτια της Θράκης (Minuartia greuteriana)
Η θέση της περιοχής, στα όρια της Ευρώπης και της Ασίας, συντελεί στη μεγάλη ποικιλότητα των ειδών και ευνοεί την παρουσία σπάνιων ειδών για τα οποία η περιοχή σηματοδοτεί το ανατολικότερο ή το δυτικό όριο της εξάπλωσής τους αντίστοιχα. Βορειοευρωπαϊκά είδη, αντίστοιχα, παρουσιάζουν εδώ τη νοτιότερη εξάπλωσή τους.
Ειδικότερα στην περιοχή αυτή μπορεί να συναντήσει κανείς περισσότερα από 200 είδη. Ιδιαίτερη είναι η παρουσία αρπακτικών πουλιών, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται ο μαυρόγυπας, ο ασπροπάρης και το όρνιο, που προσδίδουν στην περιοχή μεγάλη σπουδαιότητα, σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο για τον μεγάλο αριθμό των ειδών που απαντούν σε σχετικά μικρή έκταση, όσο και για την ύπαρξη μεγάλων πληθυσμών ορισμένων ειδών. Ο πληθυσμός του μαυρόγυπα αποτελεί τη μοναδική αποικία που αναπαράγεται στην Ελλάδα και τη Βαλκανική χερσόνησο κατά την τελευταία δεκαετία, καθώς έχουν καταγραφεί 30-35 ζευγάρια που φωλιάζουν στην περιοχή. Ο κραυγαετός και ο φιδαετός εμφανίζονται εδώ με πληθυσμούς πυκνότερους σε σχέση με άλλες ελληνικές περιοχές. Η περιοχή φιλοξενεί, τέλος, μεγάλο πληθυσμό μαυροπελαργών, ενώ για τα ασιατικά είδη αμμοπετροκλή και παρδαλοκεφαλά η εξάπλωσή τους προς την Ευρώπη σταματά στη Θράκη και στον Έβρο αντίστοιχα.
Επίσης, έχουν παρατηρηθεί πολλά είδη θηλαστικών, με μεγάλο αριθμό ειδών νυχτερίδων. Από τις νυχτερίδες, δέκα είδη προστατεύονται από το δίκτυο Natura 2000. Από τα μεγάλα θηλαστικά ξεχωρίζουν το ζαρκάδι, ο λύκος και το αγριογούρουνο. Πέρα από τα μεγάλα θηλαστικά όμως πολύ σημαντικά είναι και τα μικρά τρωκτικά, τα οποία βρίσκονται σε αφθονία και αποτελούν βασική πηγή τροφής για τα αρπακτικά πουλιά. Βρίσκουμε, επίσης, μεγάλους πληθυσμούς χερσαίων χελωνών (Γραικοχελώνα και Μεσογειακή χελώνα).
- Λύκος (Canis lupus)
- Βίδρα (Lutra lutra)
- Όρνιο (Gyps fulvus)
- Μαυρόγυπας (Aegypius monachus)
- Ασπροπάρης (Neophron percnopterus)
- Κραυγαετός (Aquila pomarina)
- Φιδαετός (Circaetus gallicus)
- Γραικοχελώνα (Testudo graeca)
- Μεσογειακή χελώνα (Testudo hermanni)
Η περιοχή της Δαδιάς, της Λευκίμμης και της Αισύμης προσφέρονται για μεγάλο πλήθος εξορμήσεων και διαδρομών για πεζοπορία, ποδήλατο και 4x4 που μπορεί ο επισκέπτης/ορειβάτης να επιλέξει. Ενδεικτικά, αναφέρονται οι παρακάτω, οι οποίες σχετίζονται περισσότερο με δασικά τοπία. Λόγω της μεταβαλλόμενης φύσης του βουνού και των μονοπατιών, συνιστάται έντονα ο επισκέπτης να συμβουλευθεί την ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου ή/και να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με το αρμόδιο Δασαρχείο για αναλυτικότερες και ενημερωμένες πληροφορίες πριν την επίσκεψή του. (Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου: μονοπάτια, διαδρομές, Δασαρχείο Σουφλίου: 25540 22656)
Τα δάση Δαδιάς-Λευκίμμης-Αισύμης επηρεάζονται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως οι πυρκαγιές, το κυνήγι και η ηχορύπανση, οι οποίες δύναται να υποβαθμίσουν το φυσικό περιβάλλον των περιοχών.
Οι πυρκαγιές που εκδηλώνονται στην περιοχή, όπως αυτή του 2022, αφήνουν έντονο το αποτύπωμα τους στο διεθνώς μοναδικής αξίας οικοσύστημα. Οι επιπτώσεις είναι σημαντικές τόσο για τα δάση, αλλά και σε ό,τι αφορά στη διαθεσιμότητα θέσεων φωλεοποίησης για τα αρπακτικά πουλιά, αλλά και για άλλα είδη που χρησιμοποιούν τα ώριμα δένδρα (δρυοκολάπτες, νυχτερίδες κ.ά.).
Η διαρκής και εντατική εκμετάλλευση των δρυοδασών του βόρειου και δυτικού τμήματος της περιοχής συνέβαλε στην υποβάθμισή τους και τη μείωση της αξίας τους για πολλά είδη ζώων. Η δε ολοκληρωτική απομάκρυνση ώριμων δένδρων οδηγεί στη μείωση των θέσεων φωλεοποίησης. Η περίοδος των υλοτομιών δεν θα πρέπει να συμπίπτει με την αναπαραγωγική περίοδο των περισσότερων ειδών πανίδας της περιοχής. Η όχληση που προκαλείται από την ανθρώπινη παρουσία και τα αλυσοπρίονα (λόγω της χρήσης των δασικών δρόμων και της υλοτόμησης των δένδρων κατά την άνοιξη), επιδρά αρνητικά στα πουλιά που βρίσκονται στην περίοδο κατασκευής φωλιάς, ζευγαρώματος και κλωσσήματος.
Αναφορικά με το κυνήγι, δεν έχει αξιολογηθεί πλήρως ο ρόλος του στη μείωση των θηραμάτων που αποτελούν λεία των αρπακτικών πουλιών. Ωστόσο, η μείωση των πληθυσμών της λιβαδοπέρδικας που αποτελεί βασική λεία αρπακτικών όπως ο σπιζαετός, εκτιμάται ότι επηρεάζει τους πληθυσμούς τους.
Πριν από την επίσκεψη σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής.
- Χρήσιμοι σύνδεσμοι – στοιχεία επικοινωνίας
- Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας: 199
- Υπηρεσία Επικοινωνιών Εκτάκτου Ανάγκης: 112
- Πυροσβεστικό Κλιμάκιο Σουφλίου: 25540 22199
- Πυροσβεστική Υπηρεσία Αλεξανδρούπολης: 25510 85100
- Δασαρχείο Σουφλίου: 25540 22656, das-sou@damt.gov.gr
- Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου: ιστότοπος, 25540 32209 (Κέντρο Ενημέρωσης), 25540 32202 (Γραφεία Φορέα), info@dadia-np.gr.