Το όρος Βόρας είναι το τρίτο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, με ψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλία στα 2.524 m. Ωστόσο, στο τοπίο κυριαρχούν οι ήπιες κλίσεις, με εξαίρεση τα απόκρημνα φαράγγια στην περιοχή του Λουτρακίου. Πρόκειται για μεγάλη σε έκταση, ορεινή και πυκνά δασωμένη περιοχή που μαζί με τις γειτονικές τοποθεσίες Τζένα - Πίνοβο και Πάικο σχηματίζουν μια συνεχή ορεινή καμπύλη γύρω από τον κάμπο της Αριδαίας. Τα πυκνά δάση οξιάς, πεύκης και δρυός δημιουργούν ένα ιδιαίτερο και υψηλής αισθητικής τοπίο καθώς και σημαντικό ενδιαίτημα για πληθώρα φυτών και ζώων. Ιδιαίτερο γνώρισμα της περιοχής είναι ο «ενεργός» βάλτος της Καλής Πεδιάδας, ο μεγαλύτερος στο είδος του στην Ελλάδα που φιλοξενεί σπάνια φυτά, αλλά και πολλά αρπακτικών που χρησιμοποιούν τον βάλτο ως τόπο τροφοδοσίας. Τα δάση οξιάς της Μπλάτσας και του Μέλανα Δρυμού είναι μεγάλης ηλικίας, με μεγάλο αριθμό σάπιων, νεκρών και γέρικων δέντρων. Όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά συμβάλλουν στη μεγάλη σημασία της περιοχής για γύπες, αετούς, γεράκια, δρυοκολάπτες και πλήθος μεταναστευτικών ειδών. Αξίζει επίσης να σημειωθεί και η ύπαρξη 14 σπηλαίων, με μεγάλη σημασία για την παλαιο-οικολογική έρευνα καθώς και για τους πληθυσμούς των νυχτερίδων.

Το όρος Βόρας και η ευρύτερη περιοχή του, λόγω της αναγνωρισμένης οικολογικής αξίας τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 με δύο περιοχές, την Ειδική Ζώνη Διατήρησης «Κορυφές Όρους Βόρα» για την αξία της για τη βλάστηση και τα είδη φυτών και ζώων, και τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας με τίτλο «Όρος Βόρα» για την αξία της για τα πουλιά. Στον Βόρα έχουν ανακηρυχθεί δύο Καταφύγια Άγριας Ζωής. Το πρώτο βρίσκεται στην περιοχή της πρώην Κοινότητας Σκοπού με την ονομασία «Σκοπός», στο δυτικό τμήμα της περιοχής και το δεύτερο στην πρώην Κοινότητα Όρμας και Σαρακηνών, με την ονομασία «Δημόσιο Δάσος Άνω Κορυφής Δραγός Όρμας», στο δυτικό και κεντρικό τμήμα της περιοχής. Στο κεντρικό τμήμα του Βόρα βρίσκεται το χαρακτηρισμένο Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης με την ονομασία «Μικτό Δάσος Προμάχων - Λυκοστόμου Αριδαίας».

Στον Βόρα απαντούν τέσσερις κύριες ζώνες βλάστησης, η ζώνη του γαύρου - οστρυάς, η ζώνη των θερμόβιων φυλλοβόλων δασών δρυός, η ζώνη των δασών της οξιάς και η ζώνη των ψυχρόβιων κωνοφόρων που εμφανίζεται σε μεγάλα υψόμετρα. Στα χαμηλότερα υψόμετρα, εκτείνονται δάση οστρυάς και ανατολικού γαύρου, μικτά θερμόφιλα δάση και είδη δένδρων που παραπέμπουν σε χαρακτηριστικούς μεσογειακούς τύπους βλάστησης. Στη ζώνη των θερμόβιων φυλλοβόλων δρυών απαντούν διάφορα είδη δρυός, με κυρίαρχη την πλατύφυλλη δρυ. Στα υψόμετρα όπου αρχίζει η κυριαρχία της οξιάς (1.000 μέτρα) μπορεί κανείς να συναντήσει και δάση μαύρης πεύκης. Οι συστάδες της εδράζονται σε ασβεστόλιθους, κυρίως σε χαμηλότερα υψόμετρα και σε πλαγιές με έντονες κλίσεις. Η ζώνη της οξιάς παρουσιάζει μεγάλη ποικιλότητα ενοτήτων βλάστησης. Στη ζώνη αυτή, απαντά, επίσης, η σημύδα η οποία αναπτύσσεται σε γυμνά προσήλια εδάφη (ως πρόσκοπο είδος), συχνά μετά από πυρκαγιές. H Ροδόπη κυρίως, αλλά και ο Βόρας είναι οι περιοχές με τη σημαντικότερη παρουσία του είδους αυτού στην Ελλάδα. Εδώ, εμφανίζονται επίσης δάση ελάτης, καθώς και μικτά δάση ελάτης - οξιάς. Σε μεγαλύτερα υψόμετρα και προς τα δασοόρια εμφανίζεται βλάστηση με δασική πεύκη. Εμφανίζεται σε υψόμετρα άνω των 1.540 έως και τα 1.800 m, σε πλαγιές όλων των εκθέσεων, με εξαίρεση τις ανατολικές και κλίσεις ήπιες έως μέτριες. Στο δυτικό τμήμα της περιοχής και συγκεκριμένα στις δυτικές πλαγιές του Ν. Φλώρινας συναντάται και η μακεδονική δρυς, ένα ενδημικό είδος της Ν. Βαλκανικής, της Ν. Ιταλίας και της ΝΔ Μικράς Ασίας. Καθώς φύεται στα χαμηλά υψόμετρα, κοντά σε κατοικημένες περιοχές, γύρω από οικισμούς, τα δάση της έχουν έντονα υποβαθμιστεί.

Στα δάση του Όρους Βόρα κυρίαρχη είναι η παρουσία της οξιάς και της μαύρης πεύκης. Αρκετά διαδεδομένες είναι και οι βελανιδιές ή αλλιώς δρύες (πλατύφυλλη δρυς), δέντρα που ξεχωρίζουν για τα φύλλα τους που σχηματίζουν λοβούς στις πλευρές τους. Στην περιοχή του όρους Βόρα έχουν αναγνωρισθεί περισσότερα από 150 σημαντικά είδη (δηλαδή προστατευόμενα, σπάνια, ενδημικά ή είδη και υποείδη που αντιμετωπίζουν κινδύνους). Το όρος Βόρας παρουσιάζει τέσσερα τοπικά ενδημικά είδη (Crepis arcuata, Ranunculus cacuminis, Viola doerfleri, Viola voliotisii) και άλλα έξι είδη και υποείδη τα οποία εμφανίζονται μόνο στην περιοχή αυτή από όλο τον Ελλαδικό χώρο (Epilobium vernonicum, Ophrys sphegodes subsp. hellenae, Asperula aristata subsp. thessala, Galium pisoderium, Taraxacum albomarginatum, Taraxacum graecofontanum).

Στην περιοχή του όρους Βόρας, τόσο στην ελληνική, όσο και στην πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας, βρίσκουν τροφή και καταφύγιο πολλά είδη θηλαστικών. Από τα πιο σημαντικά είναι η καφέ αρκούδα και η βίδρα (στα ρέματα του Βόρα). Τα πιο κοινά είδη είναι o λαγός, η αλεπού, ο λύκος, ο ασβός, το αγριογούρουνο, ο σκίουρος, ο σκαντζόχοιρος και το κουνάβι, αλλά και διάφορα είδη τρωκτικών και νυχτερίδων. Τα τελευταία έτη έχει αυξηθεί και ο πληθυσμός του ζαρκαδιού, το οποίο εμφανίζεται σε διάφορες θέσεις, σε ολόκληρη σχεδόν την περιοχή. Ιδιαίτερη είναι η σημασία της περιοχής για τα αρπακτικά πουλιά, καθώς εδώ έχουν παρατηρηθεί πάνω από 20 είδη, αλλά και για τους δρυοκολάπτες που αντιπροσωπεύονται εδώ με 9 είδη. Στον Βόρα απαντούν είδη με περιορισμένη κατανομή στην Ελλάδα, όπως ο χρυσαετός, ο λιβαδόκιρκος, η δασόκοτα, η κεδρότσιχλα και ο χιονόστρουθος. Άλλα είδη, η παρουσία των οποίων καθιστά την περιοχή σημαντική είναι το σαΐνι, η αετογερακίνα, ο κραυγαετός και ο δρυομυγοχάφτης.

Τα δάση επηρεάζονται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως η υλοτομία, η βόσκηση, οι υποδομές (π.χ. δρόμοι, περιφράξεις), το κυνήγι και η αναψυχή/τουρισμός. Η παράνομη κοπή δένδρων εξακολουθεί να αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή των δασών. Σε συνδυασμό με την αλόγιστη βόσκηση, παρατηρείται μείωση των δασοσκεπών εκτάσεων και ταυτόχρονη αύξηση των γυμνών επιφανειών. Σε αυτές τις επιφάνειες είναι δύσκολη η φυσική αναγέννηση καθώς υπάρχει ανταγωνισμός από άλλα φυτά (φτέρες κ.λπ.). Στον Βόρα λειτουργεί ένα από τα πιο σημαντικά σε δημοτικότητα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας, το οποίο είναι τοποθετημένο σε μία από τις σημαντικότερες ορνιθολογικά και βοτανικά περιοχές.

Πριν από την επίσκεψη σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής.

• Χρήσιμοι σύνδεσμοι - Στοιχεία επικοινωνίας:
• Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας: 199
• Υπηρεσία Επικοινωνιών Εκτάκτου Ανάγκης: 112
• Πυροσβεστική Υπηρεσία Αριδαίας: Τηλ. 23840 22199
• Πυροσβεστική Υπηρεσία Έδεσσας: Τηλ. 23810 22044
• Δασαρχείο Κοζάνης: Τηλ. 24613 50230, Email: daskozanis@apdhp-dm.gov.gr
• Διεύθυνση Δασών Καστοριάς: Τηλ. 24670 22230, Email: ioannouarg@apdhp-dm.gov.gr
• Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Έδεσσας: Τηλ. 6976586359, Email: eosedessas@gmail.com, ιστότοπος
• Ορειβατική Λέσχη Αριδαίας: Τηλ. 23840 24980, Email: olarideas@gmail.com, ιστότοπος
• Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας: Τηλ. 23820 31 160, Email: efapel@culture.gr