Δάση Λέσβου
Στη Λέσβο δεσπόζουν δύο ορεινοί όγκοι, ο Λεπέτυμνος στον βορρά και ο Όλυμπος στο νότο. Ο Όλυμπος φτάνει τα 967 μ. με κορυφές το Σκοτεινό, το Ψηλοκούδουνο και τον Σόροκο. Στα κατάφυτα δάση του Ολύμπου κυριαρχεί η τραχεία πεύκη ενώ απαντούν καστανιές, λίγες συστάδες μαύρης πεύκης και μακκία βλάστηση. Στην περιοχή υπάρχουν ελαιώνες και καλλιεργούνται είδη οπωροφόρων δέντρων όπως η κερασιά, η μηλιά, η αχλαδιά και η ροδακινιά.
Από τον Όλυμπο πηγάζει ο Ευεργέτουλας ποταμός που εκβάλλει στον Κόλπο της Γέρας, ο Βούβαρης που εκβάλλει στον Κόλπο της Καλλονής και ο χείμαρρος Σεδούντας που περνά μέσα από το Πλωμάρι και καταλήγει στο Αιγαίο Πέλαγος.
Τα εκτεταμένα πευκοδάση στη Λέσβο έχουν υψηλή οικολογική και αισθητική αξία, καθώς φιλοξενούν μεγάλο εύρος ειδών χλωρίδας και πανίδας. Παράλληλα, αποτελούν πόλο έλξης για τους επισκέπτες και αναπόσπαστο κομμάτι για τη ζωή των κατοίκων της περιοχής.
Η Λέσβος είναι νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου και βρίσκεται βόρεια της Χίου, απέναντι από την πόλη Αϊβαλί της Τουρκίας. Τα δάση της εκτείνονται σε τρία τμήματα της συνολικής έκτασης του νησιού και εντός των Δήμων Μυτιλήνης και Δυτικής Λέσβου της ομώνυμης Περιφερειακής Ενότητας.
Το κύριο τμήμα της δασικής έκτασης εντοπίζεται ανάμεσα στους Κόλπους Καλλονής και Γέρας, με την Αγία Παρασκευή στα βόρεια, την παραλία των Βατερών στα νότια, την Αγιάσο στα ανατολικά και τα Βασιλικά στα δυτικά. Το βορειότερο τμήμα της δασικής έκτασης βρίσκεται στα βορειοδυτικά του νησιού, δυτικά του Κόλπου Καλλονής και πλησίον της Ερεσού και του απολιθωμένου δάσους Σιγρίου, ενώ το τρίτο τμήμα εκτείνεται πλησίον της Μυτιλήνης, δυτικά του Κόλπου Γέρας και των Λουτρών.
Οι κυριότεροι οικισμοί χωριά είναι η Καλλονή, τα Βασιλικά, η Αγιάσος, ο Ασώματος, η Βρίσα, τα Βατερά, το Μεγαλοχώρι, ο Σκόπελος, ο Μεσαγρός, ο Παππάδος, ο Κάτω Τρίτος, ο Ασώματος, τα Παράκοιλια, η Σκάλα Καλλονής, ο Μεσότοπος και τα Χύδηρα.
Η οικολογική αξία και η βιοποικιλότητα που φιλοξενούν τα δάση Λέσβου είναι υψηλή. Οι περιοχές εντάσσονται, στο μεγαλύτερο μέρος της έκτασης τους, στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000 με τους κωδικούς GR 4110004 «Λέσβος: κόλπος Καλλονής και χερσαία παράκτια ζώνη», GR 4110005 «Λέσβος Κόλπος Γέρας, Έλος Ντίπι και Όρος Όλυμπος-Ποταμός Ευεργετούλας», GR 4110007 «Λέσβος παράκτιοι υγρότοποι και κόλπος Καλλονής», GR 4110011 «Όρος Όλυμπος Λέσβου» και GR 4110003 «Λέσβος: Δυτική Χερσόνησος – Απολιθωμένο δάσος».
Επιπλέον, τμήματα τους χαρακτηρίζονται ως Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (IBAs - Important Bird Areas) με τους κωδικούς GR 137 «Κόλπος Καλλονής Λέσβου» και GR 139 «Όρος Όλυμπος και πευκοδάσος κεντρικής Λέσβου».
Η ευρύτερη περιοχή της Λέσβου, εξαιτίας της μεγάλης γεωλογικής και γεωμορφολογικής της αξίας, έχει ενταχθεί στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO (Lesvos Island UNESCO Global Geopark).
Μεγάλο μέρος των δασών της Λέσβου καλύπτεται από μεσογειακή βλάστηση (κυρίως κωνοφόρα), με κοινή την παρουσία τραχείας πεύκης.
Τα δάση τραχείας πεύκης, που δημιουργούν ένα εκτεταμένο και πυκνό σύστημα στα δάση της Λέσβου, χαρακτηρίζονται από μεγάλη αισθητική αξία λόγω του πλούσιου υπορόφου που δημιουργούν. Επιπλέον, έχουν υψηλή οικολογική αξία λόγω του μεγάλου εύρος ανοχής στις περιβαλλοντικές συνθήκες και της προσαρμογής τους στις δασικές πυρκαγιές. Η φυσική τους αναγέννηση μετά από πυρκαγιά είναι εύκολη.
Στα δάση της Λέσβου, εκτεταμένη παρουσία έχει η τραχεία πεύκη. Άλλα είδη που εντοπίζονται στην ευρύτερη περιοχή περιλαμβάνουν την καστανιά, το πουρνάρι, την βαφική δρυ και τον νερόφραξο.
- Τραχεία πεύκη (Pinus brutia)
- Καστανιά (Castanea sativa)
- Πουρνάρι (Quercus coccifera)
- Βαφική δρυς (Quercus infectoria)
- Νερόφραξος (Fraxinus angustifolia)
Τα δάση της Λέσβου παρέχουν καταφύγιο σε πληθώρα από άγρια ζώα. Έχει καταγραφεί μεγάλο εύρος από σημαντικά είδη, σπάνια ή απειλούμενα, τα οποία περιλαμβάνονται στο Άρθρο 4 της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ για τα πουλιά και στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ για τους οικοτόπους.
Καταγεγραμμένες νυχτερίδες περιλαμβάνουν τον μεσορινόλοφο, τον τρανορινόλοφο, τον μικρορινόλοφο και τον ρινόλοφο του Mehely. Από τα ερπετά και αμφίβια, παρατηρούνται είδη όπως η γραικοχελώνα, το αστραπόφιδο και η μπράσκα.
Στα δάση είναι καταγεγραμμένα τουλάχιστον 60 είδη ορνιθοπανίδας. Αρπακτικά όπως ο πετρίτης και σπιζαετός έχουν μόνιμη παρουσία στην ευρύτερη περιοχή, όπως και ένα μεγάλο ποσοστό του εθνικού πληθυσμού του πευκοτσοπανάκου. Είδη που διαχειμάζουν στην περιοχή περιλαμβάνουν το κιρκίρι, την γερακίνα, τον χειμωνόκιρκο, τον λευκοτσικνιά και τον δασότρυγγα. Πτηνά όπως ο φιδαετός, ο μαυροπελαργός και ο σφηκιάρης, από την άλλη, επισκέπτονται το νησί κατά την αναπαραγωγική περίοδο.
- Μεσορινόλοφος (Rhinolophus euryale)
- Τρανορινόλοφος (Rhinolophus ferrumequinum)
- Μικρορινόλοφος (Rhinolophus hipposideros)
- Ρινόλοφος του Mehely (Rhinolophus mehelyi)
- Γραικοχελώνα (Testudo graeca)
- Αστραπόφιδο (Dolichophis caspius)
- Μπράσκα (Bufo bufo)
- Πετρίτης (Falco peregrinus)
- Σπιζαετός (Aquila fasciata)
- Πευκοτσοπανάκος (Sitta krueperi)
- Κιρκίρι (Anas crecca)
- Γερακίνα (Buteo buteo)
- Χειμωνόκιρκος (Circus cyaneus)
- Λευκοτσικνιάς (Egretta garzetta)
- Δασότρυγγας (Tringa ochropus)
- Φιδαετός (Circaetus gallicus)
- Μαυροπελαργός (Ciconia nigra)
- Σφηκιάρης (Pernis apivorus)
- Χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus)
- Κρυπτοτσικνιάς (Ardeola ralloides)
- Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae)
- Μαυροκιρκίνεζο (Falco vespertinus)
Η Λέσβος και τα δάση της προσφέρονται για πλήθος εξορμήσεων και διαδρομών. Δύο τύποι διαδρομών εντοπίζονται στο νησί, οι κυκλικές και οι διάσχισης, με όλη την απαραίτητη σηματοδότηση και συντήρηση, συνολικού μήκους 222 χλμ. Ενδεικτικά, αναφέρεται η παρακάτω, ενώ λόγω της μεταβαλλόμενης φύσης του βουνού και των μονοπατιών, συνιστάται ο επισκέπτης να συμβουλευθεί την ιστοσελίδα με λεπτομέρειες για το «Δίκτυο Πεζοπορικών διαδρομών στη Λέσβο» ή/και να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον σχετικό σύλλογο ή/και τα αρμόδια Δασαρχεία της περιοχής. (βλ. «Χρήσιμες Πληροφορίες»).
Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές για τα δάση της Λέσβου αφορούν στην ανεξέλεγκτη ή και υπερβολική βόσκηση, στις πυρκαγιές, στην ηχορύπανση που προκαλεί όχληση στα είδη πανίδας των δασών και στην αποψίλωση, συμπεριλαμβανομένης της απομάκρυνσης νεκρών δέντρων.
Πριν από την επίσκεψη σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής.
