Δάσος Σελάκανου - Μίνου
Το πυκνό δάσος το Σελάκανου-Μίνου καλύπτει μεγάλο τμήμα νοτιοανατολικά της Δίκτης, ως το φαράγγι της Σαρακίνας και τις Μάλες. Η πλούσια βλάστησή του φιλοξενεί μεγάλο αριθμό ζώων και φυτών. Το δάσος καλύπτεται κυρίως από τραχεία πεύκη που αντέχει στις δύσκολες συνθήκες της περιοχής, αλλά και από δενδρώδεις πρίνους, σφενδάμια, κυπαρίσσια κ.α.
Στη θέση «Μελισσόκηπος» τοποθετούνται εκατοντάδες κυψέλες με μελίσσια από τους μελισσοκόμους της ευρύτερης περιοχής. Μάλιστα, αποτελεί το μεγαλύτερο μελισσοπαραγωγικό τόπο της Κρήτης, ενώ στο παρελθόν χρησιμοποιούνταν για ρητινοσυλλογή και υλοτομία.
Πρόκειται για ένα δάσος ιδιαίτερης οικολογικής, αισθητικής αξίας. Σημαντική είναι και η αξία τους ως τόπος αναψυχής.
Το Δάσος του Σελάκανου-Μίνου βρίσκεται στην κεντρική και ανατολική Κρήτη και εκτείνεται στα δυτικά όρια του Δήμου Ιεράπετρας της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου, νότια του οροπεδίου Λασιθίου και της κορυφής Σπαθί της οροσειράς Δίκτη.
Περιμετρικά του βρίσκεται ο οικισμός του Σελάκανου της Ιεράπετρας στα βόρεια, ο οικισμός Ρίζα στα νότια και το χωριό Μίνος και το δάσος Σύμης στα δυτικά. Στην ανατολική πλευρά εκτείνονται τα χωριά Μεταξοχώρι, οι Μάλες και το Φαράγγι Σαρακίνα. Τα δάση του Σελάκανου-Μίνου αποτελούν σημαντικό οικολογικά και αισθητικά τόπο για την περιοχή.
Το δάσος Σελάκανου-Μίνου φιλοξενεί υψηλό βιολογικό πλούτο. Η περιοχή εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000 με τους κωδικούς GR 4320002 «Οροπέδιο Λασιθίου, Καθαρό, Σελένα, Κράσι, Σελακάνος, Χαλασμένη Κορυφή» και GR 4320010 «Λάζαρος Κορυφή-Μαδάρα Δίκτης». Χαρακτηρίζεται και ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας (IBAs - Important Bird Areas) με τον κωδικό GR 190 «Όρος Δίκτη».
Επιπλέον, η περιοχή «Σελάκανο Δήμου Ιεράπετρας» είναι κηρυγμένη ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής.
Το δάσος Σελεκάνου-Μίνου χαρακτηρίζεται από θαμνώδης αείφυλλη πλατύφυλλη βλάστηση, με σημαντική παρουσία πουρναριού, καθώς και από μεσογειακές κωνοφόρες εκτάσεις με τραχεία πεύκη.
Οι εκτάσεις πουρναριού έχουν σημαντικό οικονομικό και οικολογικό ρόλο στην Ελλάδα. Το ξύλο τους και τα κλαδιά τους χρησιμοποιούνται ως πηγή ενέργειας, ενώ επίσης συνεισφέρουν στην ενάσκηση της ποιμενικής κτηνοτροφίας, ιδιαίτερα της αιγοτροφίας. Παρουσιάζουν υψηλή αντοχή και ικανότητα παραβλάστησης, συνεπώς προστατεύουν το έδαφος από την διάβρωση και την απερήμωση. Παράλληλα, αποτελούν ενδιαίτημα για πολλά είδη φυτών και ζώων.
Τα δάση τραχείας πεύκης χαρακτηρίζονται από μεγάλη αισθητική αξία λόγω του πλούσιου υπορόφου που δημιουργούν. Επιπλέον, έχουν υψηλή οικολογική αξία λόγω του μεγάλου εύρος ανοχής στις περιβαλλοντικές συνθήκες και της προσαρμογής τους στις δασικές πυρκαγιές. Η φυσική τους αναγέννηση μετά από πυρκαγιά είναι εύκολη.
Το δάσος Σελεκάνου-Μίνου χαρακτηρίζεται από μεγάλες εκτάσεις πουρναριού, καθώς και από την παρουσία ειδών όπως η τραχεία πεύκη, το κυπαρίσσι, η λυγαριά, το φυλλίκι και το Κρητικό σφενδάμι.
- Τραχεία πεύκη (Pinus brutia)
- Κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens)
- Λυγαριά (Vitex agnus-castus)
- Φιλλύκι (Phillyrea latifolia)
- Κρητικό σφενδάμι (Acer sempervirens)
Η ευρύτερη περιοχή παρέχει καταφύγιο σε σημαντικό αριθμό ασπόνδυλων, αμφίβιων, ερπετών, πουλιών και θηλαστικών.
Ο αριθμός των καταγεγραμμένων σημαντικών ειδών ασπόνδυλων είναι περίπου 27. Σημαντικό αμφίβιο που βρίσκει καταφύγιο στην περιοχή είναι ο Κρητικός βάτραχος, ενδημικός για την Κρήτη και κινδυνεύον είδος. Άλλα αμφίβια της περιοχής περιλαμβάνουν τον δενδροβάτραχο και τον πρασινόφρυνο. Στα είδη ερπετών που κυκλοφορούν στην περιοχή περιλαμβάνονται η ποταμοχελώνα, το σπιτόφιδο, το λιμνόφιδο, η δενδρογαλιά, το λιακόνι, το μολυντήρι και την τρανόσαυρα. Από θηλαστικά, έχουν καταγραφεί διάφορα είδη νυχτερίδων όπως η μικρομυωτίδα, ο τρανορινόλοφος και η νανονυχτερίδα του Hanak, συγκεκριμένα το ενδημικό υποείδος της Κρήτης. Άλλα σημαντικά θηλαστικά της ευρύτερης περιοχής είναι το ενδημικό υποείδος του αγριόγατου και η ενδημική Κρητική μυγαλή.
Η περιοχή είναι πολύ σημαντική επίσης για την ορνιθοπανίδα, με περισσότερα από 120 καταγεγραμμένα είδη με βάση καθεστώτα όπως το Άρθρο 4 της Οδηγίας 2009/147/ΕΚ και τις Συμβάσεις Βόννης και Βέρνης. Τα ενδιαιτήματα της ευρύτερης προστατευόμενης περιοχής είναι σημαντικά για είδη όπως ο γυπαετός, το όρνιο, ο χρυσαετός, ο πετρίτης, το χρυσογέρακο και η κοκκινοκαλιακούδα. Παρουσία έχουν επίσης ο γερακαετός και ο σπιζαετός, καθώς και πτηνά όπως κορυδαλλοί, κελάδες, κότσυφες, τσίχλες, κεφαλάδες, τσιροβάκοι και άλλα είδη των μεσογειακών θαμνώνων και των δασικών οικοσυστημάτων.
- Κρητικός αγριόγατος (Felis silvestris cretensis)
- Κρητική μυγαλή (Crocidura zimmermanni)
- Μικρομυωτίδα (Myotis blythii)
- Τρανορινόλοφος (Rhinolophus ferrumequinum)
- Νανονυχτερίδα του Hanak (Pipistrellus hanaki)
- Κρητικός βάτραχος (Pelophylax cretensis)
- Δενδροβάτραχος (Hyla arborea)
- Πρασινόφρυνος (Bufotes viridis)
- Ποταμοχελώνα (Mauremys rivulata)
- Λιμνόφιδο (Natrix tessellata)
- Σπιτόφιδο (Zamenis situla)
- Δενδρογαλιά (Hierophis gemonensis)
- Λιακόνι (Chalcides ocellatus)
- Μολυντήρι (Hemidactylus turcicus)
- Τρανόσαυρα (Lacerta trilineata)
- Γυπαετός (Gypaetus barbatus)
- Όρνιο (Gyps fulvus)
- Χρυσαετός (Aquila chrysaetos)
- Χρυσογέρακο (Falco biarmicus)
- Πετρίτης (Falco peregrinus)
- Κοκκινοκαλιακούδα (Pyrrhocorax pyrrhocorax)
- Γερακαετός (Hieraaetus pennatus)
- Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus)
Το δάσος του Σελάκανου-Μίνου και η ευρύτερη περιοχή της Δίκτης προσφέρεται για πλήθος εξορμήσεων και διαδρομών. Εντός του δάσους υπάρχει ένα οργανωμένο δίκτυο δασικών δρόμων (λόγω την έντονης μελισσοκομικής δραστηριότητας), κατάλληλο για χαλαρές πεζοπορικές εξορμήσεις. Ακολούθως παρουσιάζονται τα πιο χαρακτηριστικά, ενώ λόγω της μεταβαλλόμενης φύσης του βουνού και των μονοπατιών, συνιστάται ο επισκέπτης να συμβουλευθεί την ιστοσελίδα ή/και να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον ορειβατικό σύλλογο ή/και τα αρμόδια Δασαρχεία της περιοχής. (βλ. ενότητα «Χρήσιμες Πληροφορίες»).
Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές για την ευρύτερη περιοχή αφορούν στην βόσκηση και στο δίκτυο των δρόμων και των μονοπατιών που έχουν ως συνέπεια τη διάσπαση της συνέχειας της βλάστησης. Σε επίπεδο ειδών ορνιθοπανίδας, οι βασικότερες πιέσεις και απειλές περιλαμβάνουν την συχνή καύση της φυσικής βλάστησης, την βιοσυσσώρευση τοξικών αγροχημικών ουσιών στην τροφική, την όχληση σε θέσεις αναπαραγωγής λόγω άσκησης θήρας, την άμεση (και συχνά μαζική θανάτωση) λόγω κατανάλωσης δηλητηριασμένων δολωμάτων, την μείωση της ετερογένειας και της μωσαϊκότητας των φυσικών και αγροτικών οικοσυστημάτων και την αφαίρεση μεμονωμένων ή συστάδων δέντρων.
Τα τελευταία χρόνια το δάσος έχει υποστεί εκτεταμένες καταστροφές από πυρκαγιές. Ως επί το πλείστον καταστράφηκαν μεγάλες δασικές και θαμνώδεις εκτάσεις αλλά και γεωργικές καλλιέργειες κυρίως ελαιοπαραγωγών.
Πριν από την επίσκεψη σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής.
- Χρήσιμοι σύνδεσμοι – στοιχεία επικοινωνίας:
- Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας: 199
- Υπηρεσία Επικοινωνιών Εκτάκτου Ανάγκης: 112
- Διεύθυνση Δασών Λασιθίου: 2841082490
- Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Λασιθίου: ιστότοπος, 6972667591, info@eoslasithiou.gr