Δάση Πάικου
Το Πάικο παρουσιάζει έντονη τοπογραφική διαμόρφωση, με μέτριες έως έντονες κλίσεις, αλλά με ελάχιστα απόκρημνα σημεία και μέτριου ύψους κορυφές. Οι υψηλότερες κορυφές του είναι η Γκόλα Τσούκα (1.650 μέτρα), το Καντάστι (1.607 μέτρα) και το Μετερίζι (1.598 μέτρα).
Με πολλές χαμηλές κορυφές, λόφους, φαράγγια και ρεματιές, τα δάση του Πάικου είναι πλούσια, πυκνά, δαιδαλώδη και κατοικούνται από πολλά και διαφορετικά είδη ζώων. Σε τμήμα της συνολικής έκτασης, σχηματίζεται το ένα πολύ μεγάλο δάσος καστανιάς, στο οποίο απαντούν υπεραιωνόβιες καστανιές μοναδικής ομορφιάς.
Το όρος Πάικο βρίσκεται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, κοντά στα σύνορα της χώρας με τη Βόρεια Μακεδονία. Τα δάση του εκτείνονται μεταξύ των Περιφερειακών Ενοτήτων Κιλκίς και Πέλλας, εντός των Δήμων Παιονίας (το μεγαλύτερο τμήμα του), Πέλλας και Αλμωπίας.
Από τα σύνορα στα βόρεια, στη θέση Σκρα, έως τα νότια όριά του κοντά στα χωριά Γουμένισσα και Κύρρος, και από την σύνδεση με το Καϊμακτσαλάν στα δυτικά, στην κοιλάδα του Αξιού στα ανατολικά, τα δάση παρουσιάζουν εξαιρετικό οικολογικό και αισθητικό ενδιαφέρον.
Το όρος Πάικο βρίσκεται περίπου στο κέντρο της διασυνοριακής περιοχής Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας. Ως βορειότερο άκρο του θεωρείται ο αυχένας που σχηματίζεται μεταξύ των κορυφών Σκρα και του όρους Τζένα. Από το σημείο αυτό, εκτείνεται προς νότο με κατεύθυνση την πεδιάδα των Γιαννιτσών, έχοντας στα δυτικά το υψίπεδο της Αριδαίας (Αλμωπία) και στα ανατολικά την κοιλάδα του ποταμού Αξιού. Διοικητικά ανήκει στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και μοιράζεται στις Περιφερειακές Ενότητες Κιλκίς και Πέλλας, μεταξύ των Δήμων Παιονίας (το μεγαλύτερο τμήμα του), Πέλλας και Αλμωπίας.
Το όρος Πάικο και η ευρύτερη περιοχή του, λόγω της αναγνωρισμένης οικολογικής αξίας της σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, έχει ενταχθεί στο οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 με τρεις περιοχές. Ειδικότερα η περιοχή με την ονομασία «Όρος Πάικο-Στενά Αψάλου και Μογλενίτσας» έχει χαρακτηριστεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την αξία της για τα πουλιά και οι περιοχές με τις ονομασίες «Όρος Πάικο» και «Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα-Ευρύτερη Περιοχή-Αξιούπολη» χαρακτηρίστηκαν ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης για την αξία των τύπων οικοτόπων και των ειδών φυτών και ζώων που φιλοξενούν.
Στην περιοχή του όρους Πάικου έχουν ανακηρυχθεί τρία Καταφύγια Άγριας Ζωής, τα οποία είναι τα εξής:
- Παλμίτσι-Κάμπος (Ευζώνων & Μικρού Δάσους) (μικρό τμήμα βορειοανατολικά)
- Γρίπας (Φανού)
- Κρώμνη Δήμου Κύρρου
Στα δάση του όρους Πάικου απαντούν κατά κύριο λόγο ψυχρόβια φυλλοβόλα πλατύφυλλα και δρυοδάση. Η βλάστηση είναι πλούσια, σχηματίζει πυκνά και υψηλά δάση, με φυσιογνωμία που μεταβάλλεται ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες. Τη μεγαλύτερη έκταση του όρους καταλαμβάνουν δάση φυλλοβόλων ειδών όπως οξιάς, βελανιδιάς ή αλλιώς δρυός, καστανιάς και γαύρου. Μεταξύ αυτών, τα δάση οξιάς καταλαμβάνουν την μεγαλύτερη έκταση και ακολουθούν κατά σειρά τα δάση της δρυός, του γαύρου και της καστανιάς.
Η ζώνη των δρυοδασών διατηρεί τον μεσογειακό χαρακτήρα στο κλίμα της, με υψηλότερες βροχοπτώσεις το φθινόπωρο, τον χειμώνα και την άνοιξη και χιονοπτώσεις τον χειμώνα. Τα δάση αυτά προτιμούν τα χαμηλά και μεσαία υψόμετρα και είναι ανθεκτικά σε ψυχρά κλίματα. Στη ζώνη αυτή κυριαρχούν επίσης το πουρνάρι, ο γαύρος, ο φράξος, η άρκευθος και τα σφεντάμια.
Στο όρος Πάικο έχουν καταγραφεί επτά απειλούμενα ή προστατευόμενα από την εθνική νομοθεσία είδη φυτών. Επιπλέον σε αυτά, αξίζει να αναφερθεί η παρουσία της ορχιδέας Dactylorhiza kalopissii subsp. kalopissii που προστατεύεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Το Πάικο είναι η μία από τις μόνο οκτώ περιοχές του Δικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα στις οποίες αυτή η ορχιδέα εντοπίστηκε.
- Οξιά (Fagus sylvatica)
- Πλατύφυλλη δρυς (Quercus frainetto)
- Ορχιδέα (Dactylorhiza kalopissii kalopissii)
Εκτός από κοινά είδη όπως οι αλεπούδες, οι ασβοί κ.λπ., στο Πάικο έχει επίσης καταγραφεί η παρουσία λύκων και ζαρκαδιών, ενώ απαντούν και είδη νυχτερίδων που προστατεύονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Μπορεί να συναντήσει κανείς και βίδρες, οι οποίες περνούν αρκετό από το χρόνο τους στην ξηρά, παρόλο που τρέφονται κυρίως με ψάρια και άλλα υδρόβια ζώα (π.χ. νερόφιδα). Η ορνιθοπανίδα του όρους Πάικου είναι πλούσια, αλλά χωρίς την παρουσία μεγάλου αριθμού αρπακτικών. Ο επισκέπτης μπορεί να δει να πετούν σταυραετοί, φιδαετοί και γερακίνες.
Το Πάικο προσφέρει πλήθος διαδρομών που μπορεί κανείς να επιλέξει για να περιηγηθεί στην περιοχή. Λόγω της μεταβαλλόμενης φύσης του βουνού και των μονοπατιών συνιστάται ο επισκέπτης να συμβουλευθεί τις ιστοσελίδες ή/και να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τους ορειβατικούς συλλόγους που δραστηριοποιούνται στην περιοχή ή/και τα αρμόδια Δασαρχεία για αναλυτικότερες και ενημερωμένες πληροφορίες πριν την επίσκεψη. (βλ. «Χρήσιμες Πληροφορίες»)
Η εντατική βόσκηση στο παρελθόν είχε ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των δασών που τις τελευταίες δεκαετίες άρχισαν να δείχνουν σημάδια ανάκαμψης. Λόγω της μακροχρόνιας υποβάθμισης, τα δρυοδάση δεν είναι σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση, σε αντίθεση με τα δάση οξιάς και καστανιάς. Παρατηρούνται φαινόμενα υποβάθμισης από υλοτομίες πέραν των προγραμματισμένων από τις διαχειριστικές μελέτες.
Πριν από την επίσκεψη σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής.
- Χρήσιμοι σύνδεσμοι – στοιχεία επικοινωνίας:
- Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας: 199
- Υπηρεσία Επικοινωνιών Εκτάκτου Ανάγκης: 112
- Πυροσβεστική Υπηρεσία Γιαννιτσών: 2382 022199
- Πυροσβεστική Υπηρεσία Γουμένισσας: 23430 43000
- Δασαρχείο Αρίδαιας: 23133 09620, 23840 21242, das-arid@damt.gov.gr
- Δασαρχείο Γουμένισσας: 23133 09990, das-gou@damt.gov.gr
- Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Αρίδαιας: ιστότοπος, 694 542 5524
- Φυσιολατρικός Ορειβατικός Όμιλος Γιαννιτσών: 2382 023121, facebook
- Εφορεία Αρχαιοτήτων Πέλλας: +30 23820 31 160, efapel@culture.gr
- Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς: +30 23410 22005, efakil@culture.gr
