Δάση Βαρνούντα - Τρικλαρίου

Δάση Βαρνούντα - Τρικλαρίου

Τα όρη Βαρνούντας και Τρικλάριο, με ψηλότερες κορυφές το Δεσποτικό ή Κίστεβο (εντός ελληνικών συνόρων) στα 2.334 μ. και Μπάρμπα στα 1.776 μ. αντίστοιχα, είναι από τα βουνά που πλαισιώνουν το εντυπωσιακό τοπίο της Μικρής Πρέσπας. Η δυτική πλευρά του όρους Βαρνούντα, που καταλαμβάνει και το μεγαλύτερο μέρος του, αποτελεί τμήμα της λεκάνης απορροής των Πρεσπών, μέσω του χειμάρρου του Αγίου Γερμανού. Το ανατολικό του τμήμα αποτελεί μέρος της λεκάνης απορροής του Αλιάκμονα. Εϊναι υψηλής οικολογικής και αισθητικής αξίας τόπος καθώς φιλοξενεί μεγάλο αριθμό ζώων και φυτών, ενώ προσφέρεται και για πλήθος ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Τα όρη Βαρνούντας και Τρικλάριο βρίσκονται στο δυτικό άκρο της μεθορίου μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας και εκτείνονται από την Βόρεια Μακεδονία στα βόρεια και τη λίμνη Μικρή Πρέσπα στα βορειοδυτικά έως το δάσος του Βιτσίου στα ανατολικά και το Μοσχοχώρι στα νότια. Διοικητικά ανήκουν στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και μοιράζονται στις Περιφερειακές Ενοτήτες Φλώρινας και Καστοριάς,  μεταξύ των Δήμων Πρεσπών και Καστοριάς.

  • Τμήμα της δασικής έκτασης του ορεινού συγκροτήματος Βαρνούντα-Τρικλαρίου υπάγεται στην περιφερειακή ζώνη του Εθνικού Δρυμού Πρεσπών, ο οποίος είναι ένας από τους δέκα Εθνικούς Δρυμούς της Ελλάδας από το 1974.
  • Η περιοχή του ορεινού συγκροτήματος Βαρνούντα-Τρικλαρίου περιλαμβάνει το Εθνικό Πάρκο Μικρής και Μεγάλης Πρέσπας, το οποίο ιδρύθηκε το 2000 και αποτελεί ένα από τα δεκαεπτά Εθνικά Πάρκα της χώρας.
  • Η λίμνη Μικρή Πρέσπα είναι ενταγμένη στο δίκτυο υγροτόπων διεθνούς σημασίας της Σύμβασης Ramsar από το 1975.
  • Λόγω της αναγνωρισμένης οικολογικής αξίας της, η περιοχή είναι ενταγμένη στο οικολογικό δίκτυο Natura 2000. (περιοχές «Όρη Βαρνούντα» και «Εθνικός Δρυμός Πρεσπών» - Ειδικές Ζώνες Διατήρησης από το 2011 και «Εθνικός Δρυμός Πρεσπών-Ευρύτερη Περιοχή» - Τόπος Κοινοτικής Σημασίας.

Το ορεινό συγκρότημα Βαρνούντα-Τρικλαρίου και η ευρύτερη περιοχή του, λόγω της αναγνωρισμένης οικολογικής αξίας τους σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν ενταχθεί στο οικολογικό δίκτυο Natura 2000 με τρεις περιοχές. Ειδικότερα, από το 2011, το ελληνικό τμήμα του όρους Βαρνούντα αποτελεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας με την ονομασία «Όρη Βαρνούντα». Η περιοχή «Εθνικός Δρυμός Πρεσπών» χαρακτηρίζεται επίσης ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας και η ευρύτερη περιοχή του Εθνικού Δρυμού Πρεσπών ως Τόπος Κοινοτικής Σημασίας. Αποτελεί σημαντική περιοχή για μεγάλα κυρίως θηλαστικά, καθώς μεγάλο αριθμό ειδών, αρπακτικών και μη, ορνιθοπανίδας. Τμήμα της περιοχής του ορεινού συγκροτήματος Βαρνούντα-Τρικλαρίου είναι χαρακτηρισμένο ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής με την ονομασία «Σφήκας Δήμου Πρεσπών»

Η οξιά που κυριαρχεί στην περιοχή ανήκει στα ψυχρόβια φυλλοβόλα πλατύφυλλα. Προτιμά μεγάλα υψόμετρα, σε κλίματα ορεινά μεσογειακά προς ηπειρωτικά και με μεγάλες περιόδους χιονοκάλυψης. Η οξιά αποτελεί ένα από τα κυριότερα δασοπονικά είδη της Ευρώπης.

Η βλάστηση του όρους Βαρνούντα χαρακτηρίζεται από τα δάση της ζώνης οξιάς - ελάτης και τα δάση των ψυχρόβιων κωνοφόρων. Ωστόσο, σε χαμηλότερα υψόμετρα, κυρίως της νότιας και δυτικής πλευράς, απαντούν σχηματισμοί της παραμεσογειακής ζώνης βλάστησης και ειδικότερα της υποζώνης Ostryo - Carpinion, καθώς και δάση δρυός της υποζώνης των ξηρόφιλων φυλλοβόλων δρυών.

Στη ζώνη των δασών οξιάς - ελάτης εμφανίζεται μεγάλη ποικιλία τύπων οικοτόπων. Στις ανατολικές πλαγιές υπάρχουν πυκνά δάση οξιάς και καστανιάς σε ορισμένα σημεία, ενώ δυτικά, στις πλαγιές προς την περιοχή των Πρεσπών, η ελάτη δημιουργεί μικτά δάση με την οξιά. Σε υψόμετρα 1.580 - 1.680 και σε πλαγιές με έντονες κλίσεις 50 - 60% και διάφορες εκθέσεις, απαντούν η υβριδογενής ελάτη και η οξιά ενώ σε μεγαλύτερα υψόμετρα, απαντούν αμιγή δάση οξιάς.

Η περιοχή χαρακτηρίζεται από την παρουσία 83 σημαντικών φυτικών ειδών και υποειδών. Μεταξύ αυτών, έξι είναι ενδημικά της Ελλάδας (από τα οποία το ένα είναι αποκλειστικά ενδημικό της περιοχής), ένα προστατεύεται από τη Σύμβαση της Βέρνης και άλλα 7 περιλαμβάνονται σε καταλόγους ειδών που απειλούνται. Επίσης, 29 είδη και υποείδη είναι ενδημικά της Βαλκανικής.

Διαβαίνοντας τις περιοχές, γίνεται αντιληπτό ότι είναι πλούσιες σε δέντρα όπως η οξιά (δασική οξιά), είδος με εκτεταμένη κατανομή στην Ευρώπη που μπορεί να ξεπεράσει και τα 40 μέτρα σε ύψος. Στα δάση εντοπίζονται και βελανιδιές, ή αλλιώς δρύες, όπως η πλατύφυλλη και η χνοώδης δρυς. Σε αντίθεση με τις οξιές, αρκετά είδη βελανιδιάς φέρουν φύλλα με τριγωνοειδής λοβούς στις πλευρές τους.

Στην περιοχή του Βαρνούντα έχει καταγραφεί ένας μεγάλος αριθμός πουλιών, 13 από τα οποία περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ.

Στην περιοχή του όρους Βαρνούντα έχουν καταγραφεί τα περισσότερα μεγάλα θηλαστικά που απαντούν στην Ελλάδα, όπως η καφέ αρκούδα (Ursus arctos), ο λύκος (Canis lupus), το αγριογούρουνο (Sus scrofa), το αγριόγιδο (Rupricapra rupricapra), το ζαρκάδι (Capreolus capreolus) αλλά και μικρότερα, όπως ο ασβός (Meles meles). Σπουδαία είναι και η παρουσία του αγριόγιδου (Rupicarpa rupicarpa), το οποίο επωφελείται από τα εκτεταμένα ψευδαλπικά λιβάδια.

Ο Βαρνούντας και το Τρικλάριο αποτελούν από τα πιο άγνωστα και λιγότερο περπατημένα ελληνικά βουνά. Παρόλα αυτά προσφέρουν πλήθος διαδρομών περιήγησης στα δάση τους, με έντονες αντιθέσεις τοπίου, αλλά και με πλούσια χλωρίδα με πολλά σπάνια είδη. Λόγω της μεταβαλλόμενης φύσης των βουνών και των μονοπατιών, συνιστάται η επίσκεψη στην ιστοσελίδα και ιστοσελίδα ή/και η τηλεφωνική επικοινωνία με τους σχετικούς ορειβατικούς συλλόγους και το Δασαρχείο Φλώρινας πριν την επίσκεψη. (βλ. ενότητα «Χρήσιμες Πληροφορίες» της παρούσας εφαρμογής).

Βατοχώρι- Κορυφή Μ. Αλέξανδρος (1.749μ.) – Μικρολίμνη

Βίγλα (χιονοδρομικό) - Μπέλα Βόντα (2.154 μ.) - Αγ. Γερμανός

Κρατερό - Δεσποτικό

Τα δάση επηρεάζονται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως οι καλλιέργειες, η δασοκομία και η διάβρωση του εδάφους, οι οποίες δύναται να υποβαθμίσουν το φυσικό περιβάλλον των περιοχών. Για το λόγο αυτό, λαμβάνονται συγκεκριμένα μέτρα διαχείρισης και προστασίας, που καθορίζονται στο θεσμικό καθεστώς προστασίας των περιοχών. 

Στην περιοχή του όρους Βαρνούντα ασκούνται η δασοπονία και η κτηνοτροφία. Τα δάση της περιοχής ανήκουν στον Δήμο Πρεσπών και η διαχείρισή τους αποσκοπεί στην παραγωγή ξύλου. Οι βοσκότοποι υφίστανται διαχείριση από την Κοινότητα του Αγίου Γερμανού.

Πριν από την επίσκεψη σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής. 

Image
Image
Image