Στο κέντρο του Αρκαδικού οροπεδίου δεσπόζει με τον επιβλητικό του όγκο το όρος Μαίναλο, το ψηλότερο και μεγαλύτερο βουνό της Κεντρικής Πελοποννήσου. Από το οροπέδιο της Τρίπολης έως τον Λούσιο ποταμό και από τη Μεγαλόπολη ως την τεχνητή λίμνη του Λάδωνα εκτείνεται το ανατολικό και δυτικό Μαίναλο. Η Οστρακίνα (1.980 m) είναι η ψηλότερη κορυφή στο ανατολικό Μαίναλο, ενώ στο δυτικό Μαίναλο η ψηλότερη κορυφή βρίσκεται στα 1.646 m, στο Φραγκόβουνο, κοντά στη Στεμνίτσα.

Πυκνά δάση ελάτης, θαμνώνες με κουμαριές, πουρνάρια και άρκευθους, υπαλπικά λιβάδια και γυμνές κορυφές, πηγές και ποταμοί, μικρές και μεγάλες δολίνες (κοίλα ξέφωτα), φαράγγια (όπως του ποταμού Λούσιου), λαγκαδιές (όπως του ποταμού Μυλάοντα) και σπήλαια, συναντώνται στο Μαίναλο με μια ιστορία χαμένη στα βάθη των ελληνικών μύθων, με αρχαιολογικά κατάλοιπα, με ιστορικά μοναστήρια και τόπους που διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Μικροί, αναρίθμητοι οικισμοί στις πλαγιές του βουνού (με ποιο χαρακτηριστικούς τη Δημητσάνα, τη Βυτίνα, τη Στεμνίτσα) αλλά και άνθρωποι ξεχωριστοί, συνθέτουν έναν τόπο μοναδικής αξίας και κάλλους. Η εύκολη πρόσβαση και η μικρή απόσταση από μεγάλα αστικά κέντρα καθιστούν το Μαίναλο ελκυστικό τουριστικό προορισμό καθόλη τη διάρκεια του έτους.

Το όρος Μαίναλο, λόγω της μεγάλης και αναγνωρισμένης οικολογικής αξίας του σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 με κωδικό «Όρος Μαίναλο». Μικρό τμήμα του δάσους είναι χαρακτηρισμένο ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής με την επωνυμία «Αρκουδόρεμα - Χαλίκι (Πιάνας - Χρυσοβιτσίου)».

Από τις ψηλότερες κορυφές του Μαινάλου ως τους πρόποδες του βουνού αναπτύσσεται μια μεγάλη ποικιλία βλάστησης. Στα μεγάλα υψόμετρα κυριαρχούν τα δάση κεφαλληνιακής ελάτης και στις παρυφές τους αναπτύσσονται μικρές δασωμένες εκτάσεις με μαύρη πεύκη. Ανάλογα με το υψόμετρο, την ύπαρξη νερού και το γεωλογικό υπόστρωμα, η κεφαλληνιακή ελάτη σχηματίζει στο Μαίναλο πέντε τύπους δασών:

• Δάση με μέτρια έως καλή τροφοδοσία νερού, σε χαμηλά έως μεσαία υψόμετρα (920 - 1.220 m): Φύονται σε ασβεστολιθικό υπόστρωμα, κυρίως σε θέσεις όπου προϋπήρχε χαμηλή βλάστηση με πουρνάρι, κουμαριά και άρκευθο. Πρόκειται για νεαρά δάση σε εγκαταλελειμμένες αναβαθμίδες, κοντά στη Στεμνίτσα, το Ροεινό, τον Καρδαρά και το Λεβίδι.
• Δάση σε ξηρές θέσεις και μεσαία υψόμετρα (1.170 - 1.300 m): Αναπτύσσονται σε ασβεστολιθικό υπόστρωμα, κοντά σε βραχώδεις προεξοχές και απόκρημνα βράχια. Έχουν φτωχή ανάπτυξη, πολλαπλούς και στρεβλούς κορμούς με πολλά νεκρά κλαδιά και μεγάλο ποσοστό νεκρών, αλλά ιστάμενων δένδρων. Φύονται κοντά στην Καρκαλού, νότια του Ράδου, ανατολικά της Στεμνίτσας, νότια της Βυτίνας και κοντά στη Μονή Επάνω Χρέπας.
• Δάση με μέτρια έως καλή τροφοδοσία νερού, σε μεσαία έως μεγάλα υψόμετρα (1.190 - 1.700 m): Κυριαρχούν στις πλαγιές του βουνού σε υπόστρωμα ασβεστόλιθου και φλύσχη. Είναι ο κύριος τύπος βλάστησης και απαντά ανατολικά του Ζυγοβιτσίου και της Στεμνίτσας, κοντά στην Αλωνίσταινα, πάνω από το Ροεινό, στην Οστρακίνα, νότια της Βυτίνας, πάνω από τον Καρδαρά, το Λεβίδι και τη Βλαχέρνα.
• Δάση σε ξηρές θέσεις και μεσαία έως μεγάλα υψόμετρα (1.170 - 1.440 m): Βρίσκονται σε έντονα βραχώδεις ή με πολλές σάρες περιοχές και σε επιφανειακά εδάφη ασβεστόλιθου ή φλύσχη. Παρατηρούνται ανατολικά της Στεμνίτσας, του Ζυγοβιτσίου και της Αλωνίσταινας, νότια της Βυτίνας και πάνω από τον Καρδαρά.
• Δάση με άριστη τροφοδοσία νερού (1.120 - 1.420 m): Εντοπίζονται κυρίως μέσα σε χαράδρες και κοιλάδες σχήματος V. Ο συγκεκριμένος τύπος ελάτης, πολύ δυναμικός και ζωτικός, αναπτύσσεται σε υπόστρωμα ασβεστόλιθου και φλύσχη. Συχνά οι κορμοί έχουν διάμετρο πάνω από 70 cm. Φύονται πάνω από την Καρκαλού και τον Καρδαρά, ανάμεσα στο Λεβίδι και τη Βυτίνα, νότια του Ράδου, ανατολικά της Ελάτης.

Σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 1.000 m, σε βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, αναπτύσσονται θαμνώνες με κουμαριά, πουρνάρι και άρκευθο. Στα διάκενα των δασών, αλλά και στις δολίνες του βουνού, αναπτύσσονται χασμοφυτική βλάστηση και βραχώδη στεππόμορφα λιβάδια. Η χασμοφυτική βλάστηση απαντά σε υψόμετρο από 1. 000 - 1.500 m, ενώ κάποια είδη της συναντώνται από τα 1.600 m ως τις ψηλές κορυφές, πάνω στα απόκρημνα ασβεστολιθικά βράχια. Τα βραχώδη στεππόμορφα λιβάδια εντοπίζονται πάνω από τα 1.500 m, στις κορυφές Οστρακίνα, Μαύρη Κορυφή, Βούρβουλα, Τζελάτη, Αϊντινή κ.ά. Δάση πλατάνου αναπτύσσονται σε συστάδες και κυριαρχούν στις όχθες των ποταμών (π.χ. ρέμα Πεσέ, ποταμός Μυλάοντα).

Η χλωρίδα του Μαινάλου, ιδιαίτερα πλούσια, περιλαμβάνει περισσότερα από 570 είδη φυτών. Όλα, από το σπανιότερο ως το πιο κοινό αγριολούλουδο, συμβάλλουν στη δημιουργία ενός σπουδαίου οικοσυστήματος και συνθέτουν μαγευτικές εικόνες και όψεις του βουνού. Πολλά από τα φυτά είναι ενδημικά της Ελλάδας ή της Πελοποννήσου, σπάνια ή απειλούμενα. Το δέντρο που κυριαρχεί είναι η κεφαλληνιακή ελάτη, ένα ενδημικό είδος έλατου που συναντάται στη χώρα μας και πουθενά αλλού στον κόσμο. Ο κατάλογος των ενδημικών ειδών που φύονται στο Μαίναλο και απαντούν αποκλειστικά στην Πελοπόννησο είναι ιδιαίτερα μακρύς. Περιλαμβάνει είδη όπως: Dianthus serratifolius subsp. abbreviatu (Ταΰγετος, Πάρνωνας, Μαίναλο), Petrorhagia glumacea (είδος ευρέως εξαπλωμένο σε όλη την Πελοπόννησο), Hymenonema laconicum (Ταύγετος, Πάρνωνας, Μαίναλο), Crocus biflorus subsp. melantherus (Χελμός, Κυλλήνη, Μαίναλο, Ταΰγετος, Πάρνωνας, Μίνθη), Marrubium velutinum subsp. cylleneum (Παναχαϊκό, Ερύμανθος, Χελμός, Κυλλήνη, Μαίναλο), Sideritis clandestina subsl. peloponnesiaca (Ερύμανθος, Χελμός, Κυλλήνη, Μαίναλο), Crataegus pycnoloba (Χελμός, Κυλλήνη, Μαίναλο), Galium taygeteum (Ταΰγετος, Πάρνωνας, Μαίναλο, Χελμός, Κυλλήνη, Ερύμανθος, Παναχαϊκό κ.ά.), Valeriana olenaea (Μαίναλο, Ολίγυρτος, Σαϊτάς, Κυλλήνη, Χελμός, Ερύμανθος), Gymnospermium altaicum subsp. peloponnesiacum (Παναχαϊκό, Κλωκός, Μαίναλο) κ.ά.

Το Μαίναλο, συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους ορεινούς όγκους της Βόρειας Πελοποννήσου (Παναχαϊκό, Χελμός και Κυλλήνη), της Νότιας (Ταΰγετος) και της Ανατολικής (Πάρνωνας), αποτελεί ζωτικής σημασίας τόπο συνάντησης των φτερωτών επισκεπτών. Αρπακτικά πουλιά, όπως ο σφηκιάρης, ο φιδαετός, η αετογερακίνα, ο σπιζαετός, το κιρκινέζι, ο πετρίτης, ο μπούφος, αλλά και στρουθιόμορφα, όπως η δενδροσταρήθρα, η χαμοκελάδα, ο δρυομυγοχάφτης, ο αετομάχος, η κιτρινοσουσουράδα, ο γαϊδουροκεφαλάς, ο βλάχος και ο σκουρόβλαχος, αλλά και μη στρουθιόμορφα, όπως ο λευκονώτης, η μεσοτσικλιτάρα και το γιδοβύζι, είναι ορισμένα από τα είδη που μπορεί κανείς να παρατηρήσει στην περιοχή. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει το κιρκινέζι, είδος μεταναστευτικό, που αναπαράγεται στο οροπέδιο της Τρίπολης. Τρέφεται σε λιβάδια και καλλιέργειες, κυρίως με έντομα και για τον λόγο αυτό κινδυνεύει από τη χρήση γεωργιών φαρμάκων και λιπασμάτων που μειώνουν δραστικά την τροφή του.

Στο όρος Μαίναλο εντοπίζονται ιδιαίτερα ζώα, μερικά από τα οποία εντοπίζονται μόνο στην Ελλάδα. Στην περιοχή ξεχωρίζει η παρουσία δύο σαυρών που εντοπίζονται αποκλειστικά στην Πελοπόννησο, η τσαπερδόνα και η γραικόσαυρα. Η τελευταία εντοπίζεται συνήθως σε υψόμετρο πάνω από τα 400 m και προτιμάει βραχώδεις επιφάνειες κοντά σε βλάστηση. Στη περιοχή εντοπίζονται και είδη φιδιών όπως το σπιτόφιδο, το οποίο εξαπλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τα δάση του Μαινάλου επηρεάζονται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως η ανεξέλεγκτη βόσκηση και οι πυρκαγιές. Ιδίως τα δάση κεφαλληνιακής ελάτης παρουσιάζουν προβλήματα φυσικής αναγέννησης μετά την πυρκαγιά και είναι σκόπιμη η λήψη κατάλληλων διαχειριστικών μέτρων.

Πριν από την επίσκεψη σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής.

Χρήσιμοι σύνδεσμοι - Στοιχεία επικοινωνίας:

• Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας: 199
• Υπηρεσία Επικοινωνιών Εκτάκτου Ανάγκης: 112
• Πυροσβεστικό Κλιμάκιο Βυτίνας: 27950 22100
• Πυροσβεστική Υπηρεσία Τρίπολης: 27136 02510
• Κέντρο Υγείας Δημητσάνας: 27950 31401
• Δήμος Γορτυνίας: 27953 60330, http://www.discovergortynia.gr/
• Δασαρχείο Βυτίνας: 27950 22000
• Αστυνομικό Τμήμα Λαγκαδίων: 27950 43333
• Αστυνομικό Τμήμα Δημητσάνας: 2795031205
• ΚΤΕΛ Τρίπολης: 2710 222560
• Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Τρίπολης: ιστότοπος, 27102 32243, Email: contact@eostripolis.gr
• Εφορεία Αρχαιοτήτων Αρκαδίας: 2710 225 243, 2710 242745, efaark@culture.gr
• Menalon Trail: ιστότοπος