Η Πάρνηθα είναι το μεγαλύτερο, υψηλότερο και δημοφιλέστερο βουνό της Αττικής. Βρίσκεται στα βόρεια της Αθήνας με την ψηλότερη κορυφή της, Καραβόλα, στα 1.413 μ. Τα δάση της, κυρίως με Κεφαλληνιακή ελάτη και χαλέπιο πεύκη, απλώνονται σε μεγάλη έκταση και παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Είναι ιδιαίτερης αισθητικής και οικολογικής αξίας, καθώς φιλοξενούν πλούσια χλωρίδα και πανίδα (περιλαμβανομένης της ορνιθοπανίδας). Εξίσου σημαντική είναι και η αξία τους ως τόπος αναψυχής.

Η Πάρνηθα συγκαταλέγεται από το 1961 στους δέκα Εθνικούς Δρυμούς της χώρας.

Λόγω της αναγνωρισμένης οικολογικής αξίας της περιοχής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, η Πάρνηθα έχει ενταχθεί στο οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 με το όνομα GR3000001 «Όρος Πάρνηθα» για την προστασία και διατήρηση τόσο των τύπων οικοτόπων και των ειδών χλωρίδας και πανίδας της Οδηγίας των Οικοτόπων (Ειδική Ζώνη Διατήρησης) όσο και των ειδών ορνιθοπανίδας της Οδηγίας των Πτηνών (Ζώνη Ειδικής Προστασίας).

Η περιοχή έχει κηρυχθεί ως «τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους» (25638/1269 απ. Υπ. Γεωργίας).

Δύο τμήματα της περιοχής είναι κηρυγμένα Καταφύγια Άγριας Ζωής:

1. Βούτημα Αυλώνας
2. Δασόκτημα Τατοΐου-Σαλονίκης Λοιμικού-Συνιδιόκτητο Δάσος Γκούρα-Πάρνηθας

Αν και σημαντικό τμήμα του δάσους της Πάρνηθας δεν υφίσταται πια, εξαιτίας της καταστροφικής πυρκαγιάς του 2007, στην Πάρνηθα διακρίνονται γενικά τρεις ζώνες βλάστησης:

1. Στη ζώνη των 400-1.000 μ. κυριαρχεί η Χαλέπιος πεύκη (Pinus halepensis), μαζί με το πουρνάρι (Quercus coccifera), τον σχίνο (Pistacia lentiscus), την κουμαριά (Arbutus unedo) και τη γλίστροκουμαριά (Arbutus andrachne), και φρυγανικά οικοσυστήματα. Στην περιοχή, η Χαλέπιος πεύκη σχηματίζει τον τύπο οικοτόπου κοινοτικού ενδιαφέροντος 9540 Μεσογειακά πευκοδάση με ενδημικά είδη πεύκων της Μεσογείου (Παρ. Ι, Οδηγία των Οικοτόπων). Στο ανώτερο υψομετρικά τμήμα αυτής της ζώνης, η Xαλέπιος πεύκη (Pinus halepensis) σχηματίζει μικτό δάσος με την Κεφαλληνιακή ελάτη.
2. Στη ζώνη των 1.000-1.400 μ. (στις βόρειες εκθέσεις μπορεί να ξεκινά από τα 600-700 μ.) κυρίαρχο είδος είναι η Kεφαλληνιακή ελάτη (Abies cephalonica).
3. Στη ζώνη των 1.000 μ. και πάνω (υψηλότερες κορυφές του βουνού), η οποία περιλαμβάνει μικρούς αγκαθωτούς, μαξιλαρόμορφους θάμνους, μαζί με αρκετά ενδημικά και σπάνια είδη χλωρίδας. Αυτός ο τύπος βλάστησης πιθανόν έχει προκύψει από την υποβάθμιση του δάσους Κεφαλληνιακής ελάτης.

Στην Πάρνηθα απαντούν περισσότερα από 1.000 αυτόχθονα φυτικά taxa. Ενενήντα δύο (92) από αυτά είναι ενδημικά φυτά της Ελλάδας, όπως για παράδειγμα το είδος Fritillaria obliqua ssp. obliqua, το οποίο προστατεύεται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα είδη Campanula celsii subsp. parnesia και Silene oligantha subsp. parnesia είναι αποκλειστικά ενδημικά φυτά της Πάρνηθας.

Το πιο χαρακτηριστικό είδος στην Πάρνηθα είναι η Κεφαλληνιακή ελάτη, είδος που εξαπλώνεται μόνο στην Ελλάδα και που αναπτύσσεται σε υψόμετρο συνήθως πάνω από τα 600 μέτρα.

Δεύτερο σημαντικότερο είδος στην περιοχή είναι η χαλέπιος πεύκη η οποία έχει πιο ευρεία εξάπλωση, καθώς εξαπλώνεται σε διάφορες περιοχές της Μεσογείου. Ως μεσογειακό δασικό είδος, είναι καλά προσαρμοσμένο στις δασικές πυρκαγιές και είναι ανθεκτικό σε μεγάλο εύρος περιβαλλοντικών συνθηκών. Η χαλέπιος πεύκη χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη παραγωγή ρετσίνας από το ρετσίνι της.

Διαβαίνοντας το βουνό, θα συναντήσει κανείς και πουρνάρια, δέντρα που φτάνουν σε χαμηλό ύψος και που συνήθως έχουν θαμνώδη μορφή.

To πιο αντιπροσωπευτικό είδος πανίδας στην Πάρνηθα είναι το Κόκκινο ελάφι (Cervus elaphus), με πληθυσμό που υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 1.000 άτομα. O πληθυσμός της Πάρνηθας είναι ο μεγαλύτερος της χώρας, ενώ ο δεύτερος μεγαλύτερος απαντά στη Ροδόπη. Ο λύκος (Canis lupus), ο οποίος είχε εξαφανιστεί από την περιοχή κατά την περίοδο ‘40-’50 μετακινούμενος βορειότερα, εμφανίστηκε και πάλι περί το 2012. Φαίνεται πως ο μεγάλος πληθυσμός ελαφιών έχει ευνοήσει την επανεμφάνιση και επανεγκατάσταση του λύκου στην περιοχή.

Τα σπήλαια και η γενικότερη γεωμορφολογία της περιοχής καθώς και οι μεγάλης ηλικίας συστάδες δέντρων που φέρουν κουφάλες στον κορμό τους αποτελούν ιδανικό ενδιαίτημα για τα χειρόπτερα. Στην περιοχή της Πάρνηθας εξαπλώνονται τα είδη Myotis myotis και Myotis emarginatus, είδη νυχτερίδων που προστατεύονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο (είδη του Παρ. ΙΙ και IV, Οδηγία των Οικοτόπων).

Στο δάσος της Πάρνηθας απαντά και o αίγαγρος (Capra aegagrus), είδος το οποίο προτιμά βραχώδεις περιοχές με μεγάλη κλίση.

Από την ορνιθοπανίδα της περιοχής, ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει χρυσαετό (Aquila chrysaetos), αρπακτικό πτηνό το άνοιγμα φτερών του οποίου συχνά ξεπερνά τα δύο μέτρα.

Οι πυρκαγιές αποτελούν τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το δάσος της Πάρνηθας, ιδιαίτερα στα χαμηλά υψόμετρα όπου κυριαρχούν τα πευκοδάση και τα αείφυλλα πλατύφυλλα. Μεγάλο μέρος του δάσους της Πάρνηθας καταστράφηκε κατά την πυρκαγιά του 2007, η οποία κατέκαψε συνολικά περισσότερα από 36.000 στρέμματα Κεφαλληνιακής ελάτης, χαλεπίου πεύκης και αείφυλλων πλατύφυλλων εντός των ορίων του Εθνικού Δρυμού. Εκτός από τις άμεσες συνέπειες της πυρκαγιάς.  

Επίσης, μεγάλο πρόβλημα για την περιοχή είναι η ρίψη απορριμμάτων, ως αποτέλεσμα κυρίως των δραστηριοτήτων αναψυχής εντός και εκτός οργανωμένων χώρων, η ανεξέλεγκτη κυκλοφορία τροχοφόρων οχημάτων που προκαλούν όχληση στα είδη χλωρίδας και πανίδας στην περιοχή, και το παράνομο κυνήγι.

Πριν από την επίσκεψη σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής. 

• Χρήσιμοι σύνδεσμοι – στοιχεία επικοινωνίας:
• Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας: 199
• Υπηρεσία Επικοινωνιών Εκτάκτου Ανάγκης: 112
• Δασαρχείο Πάρνηθας: 210 2440003, dasarxeio_parnithas@attica.gr
• Φορέας Διαχείρισης Δρυμού Πάρνηθας: ιστότοπος, foreasparnithas@gmail.com, 210 24 45 226
• Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Αθηνών: ιστότοπος, 210 3212 355, eosathinon@yahoo.gr
• Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Αχαρνών: ιστότοπος, 210 2461 528, 210 2404 100, eosa@otenet.gr
• Ελληνικός Πολιτιστικός Ορειβατικός Σύλλογος Φυλής: ιστότοπος, eposfilis@gmail.com, 210 2411 148