Τα Αθαμανικά όρη αποτελούν συνέχεια της οροσειράς της Πίνδου. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους ορεινούς όγκους της χώρας με το μήκος τους ξεπερνά τα 30 km και μαζί με το όρος Λάκμο (Περιστέρι) σχηματίζουν μια ενιαία γεωγραφική ενότητα με κατεύθυνση από βορρά προς νότο. H Κακαρδίτσα (2.429 m) αποτελεί την ψηλότερη κορυφή των βουνών αυτών, την οποία ακολουθούν ο Καταραχιάς (2.280 m) και το Καταφίδι (2.393 m). Οι υψηλής αισθητικής και οικολογικής αξίας εκτάσεις οξιάς στην οροσειρά φιλοξενούν μεγάλο εύρος από σπάνια είδη πανίδας, όπως αρκούδες, λύκους και βίδρες. Στα δάση Τζουμέρκων - Αθαμανικών ορέων απαντώνται πολλές φυσικές πηγές και μικρά ρέματα, καθώς και πολλοί καταρράκτες, ενώ οι πιο εντυπωσιακοί βρίσκονται κοντά στα χωριά Καταρράκτης και Θεοδώριανα. Υπάρχουν εκτεταμένες γυμνές θέσεις αλλά και καλά δασωμένες πλαγιές με κωνοφόρα δάση και πλατύφυλλα φυλλοβόλα δάση. Αποτελεί μια σημαντική περιοχή για τα μεγάλα αρπακτικά πουλιά, όπως ο Χρυσαετός και το Όρνιο. Επιπλέον, εδώ έχει καταγραφεί το φυτό Solenanthus albanicus που αποτελεί είδος προτεραιότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τα Τζουμέρκα χαρακτηρίζονται από υψηλή βιοποικιλότητα και οικολογική αξία. Η περιοχή αποτελεί μέρος του Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων, Κοιλάδας Αχελώου, Αγράφων και Μετεώρων, το οποίο θεσμοθετήθηκε το 2009. Eντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 με τους κωδικούς GR 1440001 «Ασπροπόματος», GR 2110002 «Όρη Αθαμάνων (Νεράιδα)», GR 2130007 «Όρος Λάκμος (Περιστέρι)», GR 2110006 «Κοιλάδα Αχελώου και Όρη Βάλτου» και GR 2130013 «Ευρύτερη περιοχή Αθαμανικών Ορέων». Επίσης, τμήματα των δασών χαρακτηρίζονται ως Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (IBAs - Important Bird Areas) με τους κωδικούς GR 079 «Αθαμανικά όρη (Τζουμέρκα)», GR 080 «Κοιλάδα Αχελώου» και GR 069 «Όρος Περιστέρι». Επιπλέον, οι περιοχές «Κούτσουρο (Τζακούτα - Μνήματα - Κατάφυτου - Ανθούσας)», «Ευρύτερη περιοχή χαράδρας ποταμού Αράχθου», «Ανατολικά Τζουμέρκα Κοινότητας Θεοδωριάνων Δήμου Αθαμανίας», «Αθαμανίου-– Θεοδωριάνων», «Πολυνερίου - Μυροφύλλου Δήμου Πινδαίων και Κοινότητας Μυροφύλλου» και «Μεσούντα - Πηγών Ελάτης» είναι κηρυγμένες ως Καταφύγια Άγριας Ζωής.

Στα Τζουμέρκα, χαρακτηριστική είναι η εκτεταμένη παρουσία δασών ψυχρόβιων φυλλοβόλων πλατύφυλλων με κυρίαρχη την παρουσία οξιάς, συχνά σε μίξη με την υβριδογενή ελάτη. Από αισθητική άποψη, τα δάση οξιάς είναι από τα πιο όμορφα της Ελλάδας. Παράγουν το καλύτερο ποιοτικά πόσιμο νερό χάρη στις χημικές ιδιότητες του φυλλώματός τους και συχνά βρίσκονται σε μίξη με άλλα δέντρα, όπως την ερυθρελάτη, τη μαύρη και δασική πεύκη, τη σημύδα και την αγριόλευκα. Η βιοποικιλότητα των δασών οξιάς είναι υψηλή. Δημιουργούν ενδιαιτήματα για πληθώρα θηλαστικών, μικρών και μεγάλων, όπως την αρκούδα, το ζαρκάδι, τον ασβό, το αγριογούρουνο και το κουνάβι καθώς και για οκτώ από τα δέκα είδη δρυοκολαπτών της Ελλάδας. Η υβριδογενής ελάτη, η οποία βρίσκεται σε μίξη με την οξιά στα Τζουμέρκα, αποτελεί επίσης ενδιαίτημα για πολλά θηλαστικά, αλλά και για σπάνια πτηνά όπως η μαύρη τσικλητάρα. Τα δύο είδη είναι ανθεκτικά στη σκίαση και όπου βρίσκονται σε μίξη, τείνουν να αποκτούν αντίστοιχο ύψος.

Σύμφωνα με μελέτες και επιστημονικές δημοσιεύσεις, μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 700 είδη φυτών στην ευρύτερη περιοχή. Χαρακτηριστικά είδη δέντρων που εξαπλώνονται στα Τζουμέρκα είναι η οξιά, η υβριδογενής ελάτη, η μαύρη πεύκη, οι βελανιδιές, η κουμαριά, η αγριοκερασιά, η φουντουκιά, η κουτσουπιά, η φλαμουριά, ο πλάτανος και οι ιτιές.

Επιπλέον, στην περιοχή αναπτύσσεται το είδος Achillea absinthoides, ενδημικό της Νότιας Πίνδου και το Hieracium trikalense, ενδημικό της Πίνδου. Άλλα ιδιαίτερα και σπάνια φυτά περιλαμβάνουν τη θεσσαλική φριτιλλάρια (Fritillaria thessala), το άλλιον του Παρνασσού (Allium parnassicum), το γάλιο (Galium degenii), ορχιδέες (Orchis pallens, Himantoglossum caprinum κ.α.), την αγριοτριανταφυλλιά (Rosa montana) και το είδος Solenanthus albanicus.

Τα Τζουμέρκα παρέχουν καταφύγιο σε σημαντικό αριθμό χερσαίων, υδρόβιων και ιπτάμενων ασπονδύλων, αμφίβιων, ερπετών, πουλιών και θηλαστικών. Έχουν καταγραφεί κοντά στα 200 σπονδυλωτά. Από τα ερπετά, τα οποία αριθμούν τα 19 είδη και τα οποία εν γένει είναι σημαντικά για τα οικοσυστήματα και τις τροφικές αλυσίδες, εντοπίζονται είδη όπως η μεσογειακή χελώνα, το σπιτόφιδο, ο λαφιάτης και το σιλιβούτι. Περίπου 30 είδη θηλαστικών εξαπλώνονται στα Τζουμέρκα. Χαρακτηριστική είναι η παρουσία σπάνιων και απειλούμενων ειδών, όπως η καφέ αρκούδα, η οποία μετακινείται σε μεγάλες αποστάσεις όταν αναζητά τροφή, ο λύκος και η βίδρα. Επιπλέον, τουλάχιστον 5 είδη νυχτερίδας στα σπήλαια και στις σχισμές των βράχων, συμπεριλαμβανομένου του μικρορινόλοφου και του τρανορινόλοφου.

Τα Τζουμέρκα είναι επίσης σημαντικά για την ορνιθοπανίδα. Περίπου 150 είδη έχουν καταγραφεί στην περιοχή, η οποία είναι πολύ σημαντικά για αρπακτικά όπως ο χρυσαετός και το όρνιο. Είδη όπως ο μαύρος και ο βαλκανικός δρυοκολάπτης, η δεντροσταρήθρα και ο πετρίτης έχουν μόνιμη παρουσία στην περιοχή. Άλλα, όπως ο φιδαετός, το κιρκινέζι, ο αετομάχος και ο πυρροκότσυφας, επισκέπτονται τα Τζουμέρκα κατά την αναπαραγωγική περίοδο.

Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές για τα δάση των Τζουμέρκων αφορούν στην επέκταση των καλλιεργειών, στην ανεξέλεγκτη ή και υπερβολική βόσκηση, στην αποψίλωση, στην ανάπτυξη του οδικού δικτύου που έχει ως συνέπεια τη διάσπαση της συνέχειας της βλάστησης, στην απόρριψη αποβλήτων, στις πυρκαγιές και σε επίπεδο ειδών στο κυνήγι.

Πριν από την επίσκεψή σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής.

• Χρήσιμοι σύνδεσμοι - Στοιχεία επικοινωνίας:
• Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας: 199
• Υπηρεσία Επικοινωνιών Εκτάκτου Ανάγκης: 112
• Διεύθυνση Δασών Άρτας: Τηλ. 2681 022 939
• Δασαρχείο Τρικάλων: Τηλ. 2431 063481
• Δασαρχείο Καλαμπάκας:Τηλ. 24320 22410
• ΟΦΥΠΕΚΑ/ Μονάδα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Ηπείρου: 26510 43663, Email: tzoumerka@gmail.com, ιστότοπος.
• Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Άρτας: Τηλ. 26810 28030, Email: eosartas1988@gmail.com, ιστότοπος.