Το δάσος της Σύμης (Βιάννος) καλύπτει τμήμα στους νότιους πρόποδες του όρους Δίκτης. Η συνολική του έκταση ξεπερνάει το 10.000 στρέμματα. Αποτελούμενο κυρίως από τραχεία πεύκη, κυπαρίσσι, πλατάνια και φιλλύκι είναι ιδιαίτερης αισθητικής και οικολογικής αξίας, καθώς φιλοξενεί μεγάλο αριθμό φυτών και ζώων. Επιπλέον, είναι το μοναδικό φυσικό πευκοδάσος της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου. Εξίσου σημαντική είναι και η αξία του ως τόπος αναψυχής. Ο επισκέπτης , εκτός από τα όμορφα χρώματα του φθινοπώρου έχει την ευκαιρία να θαυμάσει τους μικρούς καταρράκτες και να περιπλανηθεί στο δάσος που καλύπτει το χωριό από κάθε πλευρά, να πάει στη Γαλατόκτιστη εκκλησία που φτιάχτηκε με το γάλα των ζώων αντί για νερό. Επιπλέον, ανεβαίνοντας το οροπέδιο του Ομαλού και διασχίζοντας ένα κατάφυτο μονοπάτι γίνεται η πρόσβαση στην λίμνη του Ομαλού.

Η σπουδαιότητα και ο βιολογικός πλούτος που φιλοξενεί το δάσος της Σύμης είναι υψηλός. Εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 με τις περιοχές «Οροπέδιο Λασιθίου, Καθαρό, Σελένα, Κράσι, Σελακάνος, Χαλασμένη Κορυφή», «Λάζαρος Κορυφή-Μαδάρα Δίκτης» και «Δίκτη: Ομαλός Βιάννου (Σύμη-Ομαλός)». Χαρακτηρίζεται και ως Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας με την ονομασία «Όρος Δίκτη». Επιπλέον, η περιοχή «Αμιρών, Κεφαλοβρυσίου Δήμου Βιάννου» είναι κηρυγμένη ως Καταφύγιο Άγριας Ζωής.

Το δάσος της Σύμης χαρακτηρίζεται από θαμνώδης αείφυλλη πλατύφυλλη βλάστηση, με χαρακτηριστική την παρουσία πουρναριού, καθώς και από μεσογειακές κωνοφόρες εκτάσεις με τραχεία πεύκη. Οι εκτάσεις πουρναριού έχουν σημαντικό οικονομικό και οικολογικό ρόλο στην Ελλάδα. Το ξύλο τους και τα κλαδιά τους χρησιμοποιούνται ως πηγή ενέργειας, ενώ επίσης συνεισφέρουν στην ενάσκηση της ποιμενικής κτηνοτροφίας, ιδιαίτερα της αιγοτροφίας. Παρουσιάζουν υψηλή αντοχή και ικανότητα παραβλάστησης, συνεπώς προστατεύουν το έδαφος από την διάβρωση και την απερήμωση. Παράλληλα, αποτελούν ενδιαίτημα για πολλά είδη φυτών και ζώων. Οι εκτάσεις που σχηματίζει η τραχεία πεύκη χαρακτηρίζονται από μεγάλη αισθητική αξία λόγω του πλούσιου υπορόφου που δημιουργούν. Επιπλέον, έχουν υψηλή οικολογική αξία λόγω του μεγάλου εύρος ανοχής στις περιβαλλοντικές συνθήκες και της προσαρμογής τους στις δασικές πυρκαγιές. Η φυσική τους αναγέννηση μετά από πυρκαγιά είναι εύκολη.

Το δάσος της Σύμης χαρακτηρίζεται από μεγάλες εκτάσεις πουρναριού, καθώς και από την παρουσία ειδών όπως η τραχεία πεύκη, το κυπαρίσσι, ο πλάτανος και το φιλλύκι.

Η ευρύτερη περιοχή παρέχει καταφύγιο σε σημαντικό αριθμό ασπόνδυλων, αμφίβιων, ερπετών, πουλιών και θηλαστικών. Περίπου 27 πολύ σημαντικά είδη ασπόνδυλων έχουν καταγραφεί στην ευρύτερη περιοχή. Σημαντικό αμφίβιο που επίσης βρίσκει καταφύγιο στην περιοχή είναι ο Κρητικός βάτραχος, ενδημικός για την Κρήτη και κινδυνεύον είδος. Άλλα αμφίβια της περιοχής περιλαμβάνουν τον δενδροβάτραχο και τον πράσινο φρύνο. Στα είδη ερπετών που κυκλοφορούν στην περιοχή περιλαμβάνονται η γραμμωτή χελώνα, το σπιτόφιδο, το λιμνόφιδο, η δενδρογαλιά, το λιακόνι, το μολυντήρι και η τρανόσαυρα.

Από θηλαστικά, έχουν καταγραφεί διάφορα είδη νυχτερίδων όπως η μικρομυωτίδα, ο τρανορινόλοφος και η νανονυχτερίδα του Hanak, συγκεκριμένα το ενδημικό υποείδος της Κρήτης. Άλλα σημαντικά θηλαστικά της ευρύτερης περιοχής είναι το ενδημικό υποείδος του αγριόγατου και η ενδημική Κρητική μυγαλή.

Η περιοχή είναι πολύ σημαντική επίσης για την ορνιθοπανίδα, με περισσότερα από 120 καταγεγραμμένα είδη. Τα ενδιαιτήματα της ευρύτερης προστατευόμενης περιοχής είναι σημαντικά για είδη όπως ο γυπαετός, το όρνιο, ο χρυσαετός, ο πετρίτης, το χρυσογέρακο και η κοκκινοκαλιακούδα. Παρουσία έχουν επίσης ο γερακαετός και ο σπιζαετός, καθώς και πτηνά όπως κορυδαλλοί, κελάδες, κότσυφες, τσίχλες, κεφαλάδες, τσιροβάκοι και άλλα είδη των μεσογειακών θαμνώνων και των δασικών οικοσυστημάτων.

Οι κυριότερες πιέσεις και απειλές για την ευρύτερη περιοχή αφορούν στη βόσκηση και στο δίκτυο των δρόμων και των μονοπατιών που έχουν ως συνέπεια τη διάσπαση της συνέχειας της βλάστησης. Σε επίπεδο ειδών ορνιθοπανίδας, οι βασικότερες πιέσεις και απειλές περιλαμβάνουν τη συχνή καύση της φυσικής βλάστησης, τη βιοσυσσώρευση  αγροχημικών ουσιών στην τροφική, την όχληση σε θέσεις αναπαραγωγής λόγω άσκησης θήρας, την άμεση (και συχνά μαζική θανάτωση) λόγω κατανάλωσης δηλητηριασμένων δολωμάτων, τη μείωση της ετερογένειας και της μωσαϊκότητας των φυσικών και αγροτικών οικοσυστημάτων και την αφαίρεση μεμονωμένων ή συστάδων δέντρων.

Πριν από την επίσκεψη σας, μην παραλείψετε να διαβάσετε τις οδηγίες που αναγράφονται στους Κανόνες Καλής Συμπεριφοράς της παρούσας εφαρμογής.

• Χρήσιμοι σύνδεσμοι - Στοιχεία επικοινωνίας:
• Πυροσβεστικό Σώμα Ελλάδας: 199
• Υπηρεσία Επικοινωνιών Εκτάκτου Ανάγκης: 112
• Δασαρχείο Ηρακλείου: Τηλ. 2810 264940
• Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Ηρακλείου: Τηλ. 2810 227609, Email: info@eos-her.gr, ιστότοπος
• Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Λασιθίου: Τηλ. 6972667591, Email: info@eoslasithiou.gr, ιστότοπος